İşletmelerde gayri nakdi yükümlülüklerin muhasebeleştirilmesi ve raporlanması

Abstract

Kefalet, taahhüt, teminat mektubu gibi işletmeden nakit çıkışı gerektirmeyen, ancak gelecekte nakit çıkışı ihtimali bulunan işlemlerin bütününe gayri nakdi yükümlülükler denmektedir. Bu çalışmada gayri nakdi yükümlülüklerin Tekdüzen Hesap Planına göre ve Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına göre mali tablolarda nasıl raporlanacağı incelenmiş ve banka teminat mektupları üzerinden açıklanmıştır.Tekdüzen Hesap Planına göre teminat mektupları sadece nazım hesaplarda raporlanmaktadır. Nazım hesaplarda raporlamak teminat mektubunun dönem sonunda mali tablolarda yer almamasına sebep olmaktadır. Bu da muhasebenin tam açıklama ilkesiyle çelişmektedir. Lehtar açısından teminat mektubu yükümlülüğünün gider olarak muhasebeleştirilmesi sadece nakde dönüştüğü durumlarda mümkündür. Eğer işlemin nakde çevrilmesi ile yükümlülüğün doğduğu dönem farklılaşırsa, önceki dönemin giderinin sonraki dönem raporlanması sonucu doğar. Bu durum da muhasebenin dönemsellik ilkesi ile çelişmektedir. Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına göre birer koşullu varlık veya koşullu yükümlülük olan teminat mektuplarını finansal tablo dipnotlarında raporlanması düzenlenmiştir. Karşılık ayırma gerektiren durumlar buna göre yapılması gerekir. Ayrıca UFRS, işlemin gider olarak raporlanması için sorumluluk doğuran olayın ne zaman gerçekleştiğini ön planda tutmaktadır. Bu da teminat mektubunun nakde dönüşmesinin muhtemel olduğu durumlarda lehtarın mali olayı gider olarak raporlamasına imkân sağlamaktadır. Bu konu Vergi Kanunlarıyla uyuşmadığı için ertelenmiş vergi etkisi doğmaktadır.

Non-cash liabilities are non-cash transactions, such as guarantees, commitments, and letters of guarantee, but it has a strong likelihood of future cash outflow. In this study, the reporting of non-cash obligations has been examined according to the Turkish Uniform Chart of Accounts and the International Financial Reporting Standards. This has been explained in the aspect of letters of banks guarantee.According to Uniform Chart Of Accounts, letter of guarantees are reported only in the memorandum accounts. Letter of Guarantees are caused not to be included in the end-of-period financial statements because of their reporting in the memorandum accounts. This situation contradicts with the full description principle of the accounting. With regard to the beneficiary, recognizing letter of guarantee liabilities as an expense is only possible in cases where it turns into cash. If a reporting period comes between the cash conversion transaction and liability's emergence, previous period's expense is reported in the subsequent period and this situation is also in contradiction with the matching principle of accounting.According to International Financial Reporting Standards, letter of guarantee which is contingent assets and contingent liabilities should be reported in the disclosures of financial statements. Also, UFRS prominence occurrence time of obligating event to report transaction as an expense. Thus, in the cases which letter of guarantee is likely to turn into cash, beneficiary may report financial events as an expense. Because not consistent with the Tax Law this subject is accepted as deferred tax effect.