İstanbul Yıldız Hamideye Camii süslemelerinde Rumi

Abstract

İnsanoğlunun varoluşundan bu yana yaşamlarının pek çok alanına farklı nedenlerle süsleme girmiştir. Bu süslemeler izleyiciye ait oldukları topluma dair; kültürel olgularını, çevre algılarını ve yorumlarını, gelişim düzeyini, sosyolojik yapısını ve pek çok özellik ve bilgiyi aktarır. İlk devirlerden itibaren topluluklar süslemeye yönelik eğilimlerde bulunmuşlardır. Kimi zaman görsel ihtiyaç, kimi zaman bir iletişim biçimi, kimi zamanda bir belge niteliği olarak… Her ne amaçla olursa olsun süslemenin bir yönü de sahiplenme, farklılaşma ve kimlik üretmeye yada ortaya koymaya yarar. Zamanla malzeme, desen, uygulama teknikleri gibi konularda gelişim gösteren süsleme toplumların karakterini, kimliğini, toplumsal özelliklerini yansıtan ve toplumların kendine özel duygularını zevk anlayışını biçimlendiren bir olgu olmuştur. Kültür ve sanatın bilincine varan insanlar bir araya gelerek önemli eserler vermişler ve bunlar günümüze kadar taşımıştır. Türk süsleme sanatları Orta Asya'da ortaya çıktığı ilk devirlerden Cumhuriyet dönemine kadar geçen süreçte dönemin özellik ve ihtiyaçları doğrultusunda yorumlanarak çeşitli metaryallerde ve mekanlarda kendine yeni uygulama alanları ortaya koymuştur. Osmanlı dönemi Türk süsleme sanatının Batı tesirinde kaldığı 19. yüzyılda birçok mimari yapıda etkileşimler görülmüştür. Bu yapılardan biri de Yıldız Hamidiye Camii' dir. Tez çalışmasına konu olan caminin tezyinatında yoğun bir şekilde uygulanan rumi motifi aynı yüzyılda inşa edilen diğer dini ve sivil yapılarda da görülür. Tezde 19. yüzyıl süsleme sanatları içinde görülen rumi motifinin gelişimi, değişim süreci, bezemelerdeki farklı çizimleri ve kompozisyon düzenleri ele alınarak incelenmeye çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Hamidiye Camii, Rumi, Türk süsleme sanatları, Barok, 19.yüzyıl mimarisi

Since human existence, ornamentation is entering in many areas of their lives with different reasons. Such ornamentation transfers cultural phenomenon, environmental perceptions and interpretations, development level, sociological structure and many features and information to the viewers for their society they belong. Communities are making tendency for decorating as from first eras. Sometimes as visual necessity, sometimes as kind of communication, also as kind of document…. In any case, also a way of ornamentation is useful to embrace, to become different and to produce or reveal identity. The ornamentation that developing in time some matters such as materials, designs, application techniques had become a phenomenon that reflecting character, identity, social features of communities and forming original emotions and enjoyment intellection of communities. Persons who comprehend of culture and art had come together and given important artworks and carried them until today. The Turkish Ornamentation Arts had been interpreted in line with features and requirements of the period from first eras appeared in the Middle East to the Republic period and put new application areas itself on miscellaneous materials and spaces. During 19th century when Turkish Ornamentation Art of the Ottoman Period had remained in the influence of Western art, it had been seen much interaction on architectural monuments. One of such monuments is Yıldız Hamidiye Mosque. The rumi motifs that applied intensely on decoration of the mosque subjected to the thesis are seen on other religious and civil monuments constructed in the same century. At the thesis, improvement of the rumi motifs that seen on the ornamentation arts in the 19th century, its change process, its different drawing on the decoration and its composition are handled and tried to examine. Keywords: Hamidiye Mosque, Rumi Pattern, Turkish Ornamentation Arts, Baroque, 19th Century Architecture