Comparing the performances of major airline companies by traditional and airline- specific ratios and measures

Abstract

Bu çalışma havayolu endüstrisindeki büyük işletmelerin geleneksel oranlar ile birlikte sektöre özel oran ve ölçülerle analizini içermektedir. Sözü edilen oranlar beraber kullanılarak dünyanın en büyük ve en rekabetçi pazarlarından olan havayolu endüstrisindeki işletmeler finansal performansları bağlamında incelenmekte ve karşılaştırılmaktadır. Oran analizi yöntemi, mali tabloların incelenmesinde kullanılan temel unsur olarak görülmektedir. Bu yöntem şirketlerin finansal beyanlarında halka açıkladıkları bilgilerin kantitatif analizini içermektedir. İşletmelerin bilanço, gelir ve gider tablosu ile nakit akım tablosu gibi temel ve ek mali tablolarında yer alan farklı öğeler arasındaki ilişkileri gösteren söz konusu oranlar şirketlerin performansını değerlendirmek amacıyla kullanılan önemli bilgilerdir. Dolayısıyla oran analizinde bir şirketin likidite, finansal yapı, etkinlik ve karlılık açısından incelenmesi için net işletme sermayesi, cari oran, asit-test oranı, toplam varlık devir hızı, öz kaynak karlılığı, toplam varlık karlılığı, kar marjı, faaliyet karı, borç/öz sermaye oranı ve kaldıraç oranı gibi finansal oranlarını hesaplanmakta ve karşılaştırılmaktadır. Buna ek olarak, her sektör kendi özelliklerini taşıdığı için sektöre özel oranlar, sektör ile ilgili daha derin analiz yapılmasına ve sektörün anlaşılmasına yardımcı olmak için geliştirilmiştir. Bu nedenle çalışma; geleneksel oran analizinde kullanılan oranlar dışında havayolu endüstrisi ile ilgili arz edilen koltuk mesafesi (ASK), ücretli yolcu mesafesi (RPK), ortalama yük faktörü (LF) ve ücretli yolcu için mesafe başına gelir (RRPM) ya da hâsıla gibi diğer bazı ölçü ve oranları da içermektedir. Burada sözü edilen ASK ölçüsü, uçuş sırasındaki mevcut koltuk sayısının, koltuklar dolu olsun ya da olmasın, mesafeyle çarpımını ifade eder. ASK= Uçak başına koltuk sayısı x Uçuş Mesafesi (km) RPK ise uçaktaki ücretli yolcuların mesafeyle çarpımını temsil etmektedir. ASK hesaplamasında yolcuların uçakta olması ya da olmaması önemli değilken; RPK hesaplamasında sadece ücretli yolcuların bulunduğu koltuklar hesaplamaya dâhil edilmektedir. RPK= Ücretli Yolcu Sayısı x Uçuş Mesafesi (km) Yük faktörü (LF) oranı kapasite kullanımı için kullanılan, RPK ve ASK değerlerini karşılaştırarak ücretli yolcular tarafından doldurulan koltuk miktarını ortaya koymaktadır. LF= RPK/ ASK Ücretli yolcu için mesafe başına gelir (RRPM) veya hâsıla bir yolcunun bir kilometre uçmak için ödediği tutar olarak karşımıza çıkmaktadır. RRPM= Yolculardan Elde Edilen Toplam Geliri/ RPK şeklinde hesaplanmaktadır. Yukarıda sözü edilen havayolu işletmelerine özel oran ve değerlendirmeler havayolunun faaliyet kapsamını ifade etmektedir. ASK ve RPK değerleri faaliyetlerin büyüklüğünü ifade etmekte; LF ve hâsıla oranları hesaplanarak karşılaştırmalar yapılmaktadır. Bu çalışma Kuzey Amerika, Asya, Avustralya ve Avrupa'dan seçilen ve dünya çapında faaliyet gösteren büyük havayolu şirketlerinden farklı havayolu sınıflarını (tam hizmet ya da düşük maliyetli taşıyıcılar) ve farklı işletim stratejilerini (uzun, orta ve kısa mesafeli uçuşlar) içermektedir. İşletmelerin kriz sonrası yılları ifade eden 2011-2013 dönemindeki performansları geleneksel oran analizi ve sektör oranları ile incelenmekte ve karşılaştırılmaktadır. Tam hizmet taşıyıcılarından kasıt; düşük maliyetli taşıyıcılara göre daha yüksek bir ücret karşılığında birinci sınıf ve business class oturma, daha iyi kabin hizmeti, daha iyi yemekler, eğlence hizmetleri ve özel havaalanı bekleme salonları vb. hizmetler sağlayan havayollarıdır. Havayollarının işletim stratejileri ise varılacak yerin mesafesi ile ilgili olup kısa mesafeli uçuş en çok üç saat süren yurt içi veya yurtdışı uçuşlardır. Orta mesafeli uçuşlar üç ila altı saat süren uçuşlar ve son olarak uzun mesafeli uçuşlar da altı saatten fazla süren genellikle non-stop olan uçuşları ifade eder. Havayolu taşımacılığının kendine özgü bir özelliği de işin doğasının uluslararası olmasıdır. Bunun temel nedeni, uçakların uzun mesafeler alıyor olması ve uçaklarla, hız avantajını kullanarak rekabet edebilecek herhangi bir ulaşım aracının olmamasıdır. Havayolları, dünyanın farklı uluslarının yük ve yolcularını taşımaktadır. Aynı zamanda ekonomik büyüme ve havayollarının liberalleşmesi havayolu taşımacılığı ve trafiğinin talebini de oldukça etkilemektedir. Öte yandan havayolu endüstrisi verimliliğini korumak için rekabet edebilirlik, yakıt fiyat değişkenliği, küresel ekonomi, havayolu güvenliği, yenilik, düşük maliyetli taşıyıcıların ortaya çıkması gibi birçok zorlukla karşı karşıya kalmaktadır. Çalışma boyunca, havayolu endüstrisinin kazançlarında dalgalanmaların yaşandığını, önemli kar dönemlerinin ardından finansal kayıpların da gerçekleştiği gözlemlenmektedir. Ayrıca yüksek kaldıraç oranları nedeniyle havayolu endüstrisinin ağır borç yapısına sahip olduğu da görülmektedir. Bununla birlikte, birikmiş zararlar nedeniyle negatif ya da çarpık borç-özsermaye oranı ile karşılaşılmaktadır. Negatif veya pozitif fakat düşük miktardaki işletme sermayesi, uzun dönemli borcun belli oranlarda periyodik olan ödenmesi anlamına gelen yüksek kaldıraca sahip olması ile açıklanabilir. Daha önce belirtildiği gibi, havayolu endüstrisi değişken bir yapıda olduğu için, beklenmedik finansal dalgalanmalar arkasında birçok neden bulunmaktadır. Yüksek miktardaki borç nedeniyle büyük faiz maliyeti, siyasi istikrarsızlık (özellikle birçok havayolu için önemli pazarlar olan Ortadoğu ve Kuzey Afrika'daki savaşlar), İzlanda ve Japonya 'da gerçekleşen doğal afetler, Euro Bölgesi borç sorunları ve ekonomik durgunluk gibi sorunlar; tam hizmet taşıyıcılarını etkilemiş, düşük maliyetli taşıyıcıların yararına olmuştur. Havayollarına özel oran ve istatistiklerden bahsedildiğinde; neredeyse tüm havayolu endüstrisinde, kar eden ve etmeyen yıllar da göz önüne alınarak, operasyonel büyümeyi temsil eden ASK ve RPK büyümelerine bakıldığında, rekabetin üst düzeyde olduğu fark edilmektedir. Çalışma kapsamındaki işletmelerin geleneksel ve havayollarına özel oranlarının incelenmesi sonucu aşağıdaki sonuçlara varılabilmektedir: Ekonomik büyüme ve havayolu sektörünün küresel anlamda liberalleşmesi; havayolu taşımacılığı ve trafiği için yeni pazarlar üretme ve düşük maliyetli taşıyıcıların ortaya çıkmasına yönelik talebi oldukça etkilemektedir. Sektörde rekabetçi bir yapı oluşmakta ve söz konusu rekabet ortamı büyük havayolu şirketleri üzerinde baskı kurarak, çoğunlukla son yıllarda ortaya çıkan diğer şirketleri de dikkate almasını, finansal yapı ve faaliyetleri açısından sürekli şekilde karşılaştırma yapmayı gerekli kılmaktadır. Diğer bir deyişle, havayolları rekabet edebilirliğini daha fazla borcu finanse etmeye karşılık ASK ve RPK'larını arttırarak sürdürmektedir. Anahtar Kelimler: Havayolu Sektörü, Büyük Havayolu İşletmeleri, Finansal Performans,Özel Havayolu Değerlendirme Kriterleri

Airline industry is developed both in Turkey and worldwide in the previous decades considerably. Air transportation activities have been operated since a much longer time both for military and civilian purposes and a rapid growth in civil aviation has been seen recently due to new opportunities in communication and transportation. Since 1990s especially in Europe and Asia the civil transport demand for airline companies is increased significantly. Because of the importance in corporate performance; the study addresses the traditional ratio analysis in the airline industry in addition to airline-specific measures and ratios. Given the specificity of the airline industry and its significant vulnerability to adverse changes in economic and business conditions, conducting a ratio analysis aims to reveal the airline industry-specific behavior of the selected liquidity, activity, profitability and leverage ratios computed for 17 international airlines over the period of 2011-2013 which is called as post crisis term and find out whether known rules of thumb are applicable to the airline industry. Moreover, via traditional ratios the study examines the financial performance of the selected airlines during the given period by identifying major challenges that they are facing. Airline-specific measures and ratios express sizes and operating areas of the companies in the aviation sector. Moreover they highlight airlines' growth throughout the years by calculating its kilometers travelled and passengers carried. Simultaneously, average load factor highlights the utility of the growth while passengers yield notes its efficiency. By combining these two methods a conclusion about airlines' position and success in one of the biggest and most competitive markets worldwide is drawn according to the comparison of the analyses held. Keywords: Airline Industry, Major Airline Companies, Financial Performance, Specific Airline Evaluation Criteria