Paternalist liderlik ve örgüt kültürü ilişkisi : Sakarya Üniversitesi örneği

Abstract

Paternalist liderlik sıkı bir disiplin ve otoriteyi ebeveyn ilgisi ve şefkati ile birleştiren bir liderlik türü olup Türkiye, Çin, Meksika, Tayland, Hindistan gibi Batı kökenli olmayan pek çok ülkede yaygın olarak görülür. Batı anlayışına hitap etmemesi bakımından Batılı bazı araştırmacılar tarafından "beşikten mezara liderlik" veya "müşfik diktatörlük" gibi olumsuz yakıştırmalarla ele alınan paternalist liderliğin literatürde kimi zaman kültürün kollektivizm-bireycilik, erillik-dişillik ile güç aralığı ve belirsizlikten sakınma boyutları ile ilişkilendirildiği görülür. Öyle ki, bu çerçevede paternalist liderliğin kollektivist ve eril özellikler gösteren, güç aralığı ve belirsizlikten sakınma aralığı yüksek toplumlarda daha yaygın olabileceğine dair bir varsayımdan dahi bahsedilebilir. Söz konusu varsayımdan yola çıkan bu çalışma ise çalışandaki paternalist liderlik eğilimini kültürün kollektivizm-bireycilik, erillik-dişillik ile güç aralığı ve belirsizlikten sakınma boyutlarının yordayıp yordamadığını sorgular. Araştırma kapsamında çalışanın kültürel değerlerini ve paternalist liderlik eğilimini ölçmek amacıyla kullanılan ölçeklerin yer aldığı soru formu Sakarya Üniversitesi bünyesindeki akademik ve idari 346 personele uygulanmış, elde edilen veriler SPSS programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırma neticesinde çalışandaki paternalist liderlik eğilimi üzerinde kültürün belirsizlikten sakınma boyutu dışında kalan diğer boyutlarının yani kollektivizm-bireycilik, erillik-dişillik ve güç aralığı boyutlarının etkili olduğu tespit edilmiştir. Bu çerçevede çalışandaki kollektivizm ve erillik seviyesi arttıkça paternalist liderik eğiliminin de arttığı, buna rağmen güç aralığı arttıkça paternalist liderlik eğiliminin azaldığı görülmüştür. Çalışandaki paternalist liderlik eğilimini açıklamada ise kültürel değerlerin tek başına yeterli olmayacağı, söz konusu eğilim üzerinde etkili olabilecek başka unsurların da göz önünde tutulması gerektiği çalışmada ortaya çıkan bir diğer sonuçtur. Anahtar Kelimeler: Liderlik, Paternalist Liderlik, Örgüt Kültürü, Kültürel Değerler, Sakarya

Paternalistic leadership which combines strong discipline and authority with parental care and benevolence, is prevalent in some non-Western origin countries such as Turkey, China, Mexico, Thailand and India. Paternalistic leadership as non-Western leadership style is sometimes thought as "cradle to grave leadership" or "benevolent dictatorship" by some Western researchers. In the literature, there is some cultural assumptions that paternalistic leadership is compatible with collectivism, high-power distance, high uncertainty avoidance and masculinity. Based on this assumption, the study questions whether employee's paternalistic leadership tendency can be affected by collectivism- individualism, masculinity-femininity, power distance and uncertainty avoidance. In the research process, the questionnaire form which includes measurement that aims to measure employee's cultural values and their paternalistic leadership tendency, is implemented on 346 participants including both academic and administrative staff of Sakarya University. The data was analysed by SPSS. Results show that collectivism- individualism, masculinity-feminity, and power distance play a role on employee's paternalistic leadership tendency, unlike uncertainty avoidance. In this respect, collectivism and masculinity have positive correlation and power distance has negative correlation with paternalistic leadership tendency. In this contex, it is seen that cultural values cannot explain employee's paternalistic leadership tendency on their own. Therefore, other factors which have impact on employee's paternalistic leadership tendency should be considered and researched. Keywords: Leadership, Paternalistic Leadership, Organizational Culture, Cultural Values, Sakarya