Stefan Zweig’ın eserleri örneğinde hiyerarşinin hümanizme etkisi

Abstract

Bu çalışmada Stefan Zweig'ın seçtiğimiz eserlerinde evrensel bir konu olan ve ilk başta toplum düzenini sağlamak amacıyla ortaya atılmış ve sonraları insanları soy, ekonomik durum, aile, eğitim durumu ve elde edilen başarılar gibi ölçütlerle gruplara ayırmayı başarmış olan Hiyerarşi kavramının, yine aynı şekilde evrensel bir anlayış olarak kabul edilen, insanı merkezine oturtmuş, insanları her durumda eşit gören, insanların düşüncelerini ve hislerini önemli bulan, anlam yelpazesi oldukça geniş olan Hümanizm'e nasıl etki ettiği ortaya konulmak istenmiştir. Hiyerarşik düzene göre soylu bir aileden gelen üst tabaka insanı Stefan Zweig, yahudi olmasından dolayı Hitler hükümeti tarafından ani ve acımasız bir şekilde alt tabakaya layık görülmüştür. Bunun etkisiyle sürgün bir yaşam sürmeyi yeğleyen Zweig'ın, sınıf farklılığını reddeden Hümanizm düşüncesinden ve hümanist yazarlardan oldukça etkilendiği görülmüştür. Bu yüzden sınıf farklılıklarını merkezine alan Değişim Rüzgarı adlı eserinde, savaşı iliklerine kadar yaşamış, hastalık ve sefalet içerisinde zor bir yaşam süren alt tabaka insanının davranışlarıyla, savaşın yıkıcılığını yaşamamış, sefaleti hiç bir zaman tatmamış, yüksek yaşam standartlarında hayatını sürdüren üst tabaka insanının davranışları karşılaştırıldığında, Hiyerarşi adı altındaki sınıf farklılıklarının, Hümanizm'in birçok düşüncesini hiçe saydığı görülmüş ve eserdeki karakterlerin insanlıklarına büyük ölçüde olumsuz etkileri olduğu açıkça ortaya konmuştur. İncelenen diğer bir eser olan Merhamet adlı eserde de, alt tabaka insanı olan genç teğmen Anton von Hofmiller ile yörenin en zengini Kekesfalva'ların kızı olan üst tabaka insanı Edith von Kekesfalva'nın yaşamları arasındaki var olan uçurum gözler önüne serilmekte ve buna ek olarak sınıf farklılıklarına büyük önem veren insanların Hümanizm'in düşüncelerine aykırı tutumlara sahip olmalarının yanı sıra, tıpkı Bir Kadının Yaşamından 24 Saat adlı eserde olduğu gibi üst tabaka insanının, sınıf farkı gözetmeksizin alt tabaka insanına olan büyük fedakarlığı durumuna şahit olunarak, Hiyerarşi'nin bu söz konusu eserlerde Hümanizm'e olumsuz etkisi olmadığı tespit edilerek, insanların aslında, sınıf farklılıklarını içeren hiyerarşiye ihtiyaç duymadıkları ve Hiyerarşi'nin gereksizliği vurgulanmak istenmiştir. Anahtar Kelimeler: Hiyerarşi, Hümanizm, Stefan Zweig, Üst tabaka, Alt tabaka.

In this study it was asked to put forward to the impact of hierarchy, including class differences and which was revealed to ensure social order at first but then it seperated the people with specific criteria such as family, economic condition, career, educational status and success, on humanism, which is an universal issue, human- centered and in addition having a wide range of meaning, and which defends human equality, finds important human's feelings and ideas, in the Stefan Zweig's works we choose. With this result we try to know how this has influence upon to humanism. The upper class of people Stefan Zweig, who is belonging to a noble family according to the social hierarchy was humiliated unexpectedly and brutally by Hitler's government due to his Judaism. Because of this, Zweig has choosen a life of exile and affected from humanist writers and the idea of humanism that reject the class differences. Therefore, in his book " Değişim Rüzgarı" , including the class differences, the negative impact of hierarchy on humanism was put forward by comparing with behaviours of the lower class of people, who have hard life conditions and experience the war, and with behaviours of the upper class of people, who have high standart of living and never taste the misery. In the other work which examined " Merhamet" there is a great gap between the behaviours of young lieutenant Anton von Hofmiller, who is a lower class of human, and Edith von Kekesfalva, who is a upper class of human. The people, who attach great importance to class differences, behave against the idea of humanism; nevertheless, in the third work which examined " Bir Kadının Yaşamından 24 Saat" the characters help each other regardless of class differences. It was here wanted to emphasize that people don't need to the hierarchy. Finally the writer defends the idea of humanism, which reject the class differences, because hierarchy, including class differences is needlessness according to him. Keywords: Hierarchy, Humanism, Stefan Zweig, Upper Class, Lower Class.