Ahval-i şahsiyye bağlamında Ürdün Fetva Kurumu ve işleyiş yöntemi

Abstract

Müslümanlar, hayatlarını dinin kurallarına uygun olarak devam ettirebilmek için her dönemde fetvâ müessesesine ihtiyaç duymuşlardır. Bu itibarla Ürdün Emirliği'nin kurulduğu ilk yıllarda fetvâ faaliyeti Osmanlı Devleti'ndeki usûl üzere devam etmiş, daha sonra merkeze, genel fetvâ politikasını belirleyecek bir başmüftü tayin edilmiştir. Ardından ülke genelinde görülen kurumsallaşma çabaları sonucunda Fetvâ Kurumu oluşturulmuştur. Müslümanların karşılaştığı güncel ve kompleks problemlere çözüm bulabilmek için Kurum bünyesinde Fetvâ Komisyonu ve Fetvâ Meclisi kurulmuştur. Bu çalışmada Ürdün Fetvâ Kurumu'nun teşkilât yapısı, görevleri ve kurumla ilgili mevzuat, ülkede fetvânın geçirdiği tarihî süreç dikkate alınarak değerlendirilmektedir. Kurumun fetvâ verirken izlediği yöntem incelendiğinde, ahvâl-i şahsiyye konusunda temel kaynak olarak Ürdün Ahvâl-i Şahsiyye Kanunu'nu kullandığı, genel itibarıyla buna aykırı fetvâ verilmediği, kanunda değişiklik olduğunda fetvânın da değiştirilerek kanuna uygun hale getirildiği tespit edilmiştir. Hakkında kanunda herhangi bir düzenleme olmayan meselelerde fetvâ verilirken, eğer varsa mahkeme kararı esas alınmaktadır. Ahvâl-i şahsiyye dışında kalan meselelerde ülkede yaygın mezhep olması dolayısıyla Şafiî mezhebinin görüşleri benimsenmekte, ancak mezhep taassubunun olmadığı, gerektiğinde diğer mezheplerin görüşlerinden de istifade edildiği görülmektedir. Güncel meselelerle ilgili problemlerin çözümünde ise kolektif çalışma esas alınmaktadır. Bu yönüyle Kurum, toplu ictihad müessesesinin somut örneğini sergilemektedir. Anahtar Kelimeler: Fetvâ, Ürdün, Fetvâ Kurumu, Fetvâ Meclisi, Ahvâl-i Şahsiyye

Muslims have needed to the organization of fatwa at every period of Islam history, to be able to live according to the rules of religion. In this regard, in the first years of the Emirate of Transjordan, fatwa activities continued according to the procedures of the Ottoman Empire; then a Chief Mufti has been assigned at the center of the Emirate to determine the general policy of fatwas. Afterwards, as a result of the institutionalization efforts seen across the country, General Iftaa' Department has been established. A Fatwa Commission and a Fatwa Council has been founded within the Department to find solutions to the current and complex problems that Muslims faced. In this study, organizational structure, duties and relevant legislation of the General Iftaa' Department in Jordan is evaluated considering the historical process of fatwa in the country. Analyzing the method adopted by the Department for issuing fatwa's showed that in personal status related issues the Jordanian Personal Status Law is taken as a basic source, and there is no fatwa issued in the contrary, when the law is changed fetva is modified to be suitable to the law. When issuing fatwa for the issues that don't have any provision in the law about it, the court decisions –if there is- are taken as base. In the issues other than personal status related issues, it is seen that since it is being the most common school (Madhhab) in the country, opinions of the school of Al Imam Al Shafi'I (the Shafi'i Madhhab) is adopted; however there is not any bigotry of sect detected; views of other schools were benefited from if necessary. A collective work is carried out especially in the case of solving problems related to a contemporary issue. In this aspect, the Department exhibits a concrete example of the public establishment of ijtehad. Keywords: Fatwa, Jordan, Iftaa' Authority, Iftaa' Assembly, Personal Status.