İletişim, insan hayatının her alanını kuşatan ve onun en sık ihtiyaç duyduğu vazgeçilmez bir etkinliktir. Geçmişten günümüze iletişim olgusunun en yaygın olarak kullanıldığı alanlardan biri de dindir. Dinî alanda gerçekleştirilen iletişim dinî iletişimi ifade etmektedir. Dinî iletişim alanında vaaz, hutbe, cami dersleri, Yaz Kur'an Kursları vb. değişik faaliyetlerle dine dair bilgi, duygu, düşünce, tutum ve davranışların iletilmesi, paylaşılmasında camiler önemli bir yer tutmaktadır. Ancak dinî iletişimin sağlıklı ve etkili biçimde gerçekleşmesinin önünde pek çok engeller olduğu görülmektedir. Mevcut literatür bu konuyla ilgili ampirik çalışmaların oldukça sınırlı olduğunu göstermektedir. Bu araştırma; bahsedilen boşluğu doldurmayı, karşılaşılan iletişim engellerinin bilinmesine yardımcı olarak, din eğitiminde ve din hizmetlerinde kalitenin arttırılmasına katkı sağlamayı hedeflemektedir. Araştırma teorik ve ampirik kısımdan oluşmaktadır. Araştırmanın teorik kısmında camilerde gerçekleşen din hizmetleri, iletişim, dinî iletişim, din hizmetlerinde halkla ilişkiler açısından iletişim, iletişim unsurları, iletişim çeşitleri, konuları incelenmiştir. Araştırmanın ampirik kısmında ise araştırmanın amacına uygun olarak Zonguldak il ve ilçelerinde 36 din görevlisi ve 36 cemaat ile yüz yüze görüşmeler yapılarak görüş ve düşünceleri alınmıştır. Din görevlileri ve cemaat cami eğitimi ve cami bağlantılı halkla ilişkiler konusunda karşılaşılan bir takım iletişim engellerine işaret etmektedirler. Karşılaşılan bu iletişim engellerinin; kaynak, alıcı, mesaj, kanal ve ortam engelleri olmak üzere beş gurupta toplandığı sonucuna ulaşılmıştır. Kaynağın kişilik yetersizlikleri, bilgi yetersizlikleri ve teknik yetersizlikleri alıcının önyargıları, alıcının referans gurubu, alıcının algı düzeyi ve kişilik özellikleri, mesajın içeriği ve mesajın şekli birer iletişim engeli olabilmektedir. Anahtar Kelimeler: İletişim, Dinî İletişim, Yaygın Din Eğitimi, Halkla İlişkiler, İletişimEngelleri.
Communication, which is one of the most important elements that human beings need, encompasses our lives completely. Religion has been one of the most common areas that communication is related to. Communication in religious fields refer to "religious communication". Mosques are of great importance in transmission and sharing of information, feelings, thoughts, attitude and behaviors related to religion via sermons, mosque lessons, Summer Kur'an Courses, etc… However, there seem to be a lot of obstacles in front of the realization of healthy and effective religious communication. The current literature shows that the empirical studies on this subject is very limited. This research is aimed to fill the mentioned gap and contribute to the improvement of the quality of religious education and religious services helping the encountered obstacles to be known. The research consists of theoretical and empirical parts. In the theoretical part of the research; religious services that take place in mosques, communication, religious communication, public relations in terms of religious services, elements of communication, types of communication have been investigated. In the empirical part of the research, for the purpose of the study, in Zonguldak province and districts, 36 religious officials and 36 Muslim communities have been interviewed face to face in order to take their thoughts. Religious officials point out a number of communication problems related to public relations associated with the mosque and mosque education. It has been concluded that these communication barriers encountered are gathered in five group: source, receiver, message, channel, and environmental barriers. Information deficiencies, technical shortcomings and personal inadequacies of the resource, prejudices of the receiver, the receiver's reference group, the level of perception and personality characteristics of the receiver, the message content and form of the message may be communication barriers. Keywords: Communication, Religious Communication, Informal Religious Education, Public Relations, Communication Barriers.