Ülkelerin finansal gelişmişlikleri ile enerji tüketimleri arasındaki ilişki (dört kıta örneği)

Abstract

Bu çalışmada ülkelerin finansal gelişmişlikleri ile enerji tüketimleri arasındaki nedensellik ilişkisi tespit edilmeye çalışılmıştır. Çalışma kapsamında dört farklı kıtadan 57 ülke incelenmiş, bu ülkelere ait 1971-2010 yılları aralığındaki veriler kullanılmıştır. Finansal gelişmişlik göstergeleri olarak banka mevduat varlıklarının GSYİH'ye oranı (Fin1), finansal sistem mevduatlarının GSYİH'ye oranı (Fin2), özel kredilerin GSYİH'ye oranı (Fin3) kullanılmıştır. Enerji tüketimi verileri kilogram cinsinden kişi başı tüketilen petrol miktarı olarak kabul edilmiştir. Analiz kapsamında öncelikle panelin durağanlık seviyesini belirlemek üzere yatay kesit bağımlılığını dikkate alan ikinci nesil panel birim kök testlerinden SURADF panel birim kök testi uygulanmıştır. Aynı seviyede durağan olan değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisinin tespitinde yatay-kesit bağımlılığını dikkate alan Dumitrescu & Hurlin (2012:1450) panel nedensellik testi, farklı seviyede durağan olan değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisinin tespitinde yine yatay-kesit bağımlılığını dikkate alan Emirmahmutoğlu & Köse (2011:871) panel nedensellik testi kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda, enerji tüketimi ile en fazla etkileşim içerisinde olan finansal gelişmişlik göstergesi Fin1 olarak tespit edilmiştir. Enerji tüketiminin finansal gelişmişlik üzerine etkisinin olduğu ülkeler, Afrika kıtası için Gana; Amerika kıtası için Dominik Cumhuriyeti ve ABD; Asya kıtası için Avustralya, Sri Lanka, Hindistan, Singapur, Tayland, Japonya ve İsrail; Avrupa kıtası için ise Fransa ve Finlandiya tespit edilmiştir. Beklenenin aksine finansal gelişmişliğin, enerji tüketimi üzerine etkisi gelişmemiş ülkelerde de ortaya çıkmış ve bu durum seçilen finansal gelişmişlik göstergeleri sebebiyle olduğu açıklanmıştır. Anahtar Kelimeler: Finansal Gelişmişlik, Enerji Tüketimi, Yatay Kesit Bağımlılığı, Panel Birim Kök, Panel Nedensellik Test

In this study, the causality relationship between financial development and energy consumption of countries is researched. In the context of the study, 57 countries from 4 different continents are examined and the annual data of these countries in the period 1971-2010 is used. Deposit money bank assets to GDP (Fin1), financial system deposits to GDP (Fin2) and private credit to GDP (Fin3) are determined as three different financial indicators. The data of energy consumption is used as kg of oil equivalent per capita. In the scope of analysis, SurADF panel unit root test, which is one of the second-generation panel unit root tests and taking into account cross-sectional dependence, is used in order to determine the stationary level of panel. While Dumitrescu & Hurlin (2012:1450) panel unit root test is applied to variables which are stationary at the same level, Emirmahmutoğlu & Köse (2011:871) panel root test is applied to variables which are stationary at the different level. Both Dumitrescu & Hurlin (2012:1450) and Emirmahmutoğlu & Köse (2011:871) panel root tests are also taking into account cross-sectional dependence. As findings of the study, the financial development indicator which is in the most interaction with the energy consumption is determined as Fin1. The countries where energy consumption is affecting financial development are; Ghana for Africa; Dominic and USA for America; Austria, Sri Lanka, India, Singapore, Thailand, Japan and Israel for Asia; France and Finland for Europe. On the contrary to the expectations, the effect of financial development of energy consumption is observed also in underdeveloped countries, and these situations is assumed as stemming from the choice of financial indicators. Keywords: Financial Development, Energy Consumption, Cross-Sectional Dependence, Panel Unit Root Test, Panel Causality Test