İşkoliklik ve tükenmişlik arasındaki ilişkinin belirlenmesine yönelik bir araştırma : Sakarya Üniversitesi örneği

Abstract

Günümüzde artan rekabet ortamı, çalışma hayatını olumsuz yönde etkileyen birtakım sorunları da beraberinde getirmiştir. Sürekli çalışmaya karşı hissedilen bir dürtü olan işkoliklik ile kısaca bireyin duygusal enerjisinin azalması olarak nitelendirilebilecek tükenmişlik bu sorunlardan bazılarıdır. Bu çalışmanın amacı; akademisyenlerin işkoliklik ve tükenmişlik düzeylerini belirlemek, işkolikliğin alt boyutları olan işten zevk alma ve işe güdülenme ile tükenmişliğin alt boyutları olan duygusal tükenme, duyarsızlaşma ve kişisel başarı arasında bir ilişki olup olmadığını gözlemlemek, ayrıca işkolikliği ve tükenmişliği bazı demografik değişkenlere göre incelemektir. Bu amaçla araştırmanın evreni olarak, Sakarya Üniversitesi'nde görev yapan öğretim üyeleri seçilmiştir. Araştırmanın örneklemini 306 akademik personel oluşturmaktadır. İşkoliklik ölçeği olarak Spence ve Robbins (1992) tarafından geliştirilen İşkoliklik Ölçeği (Workaholism Battery)'nin Kart (2005) tarafından Türkçe'ye uyarlanarak geçerlilik ve güvenilirlik analizleri yapılan Türkçe Formu kullanılmıştır. Katılımcıların tükenmişlik düzeyini ölçmek için ise; Maslach (1981) tarafından geliştirilen Maslach Tükenmişlik Ölçeği'nin Ergin (1992) tarafından Türkçe'ye dönüştürülmüş hali kullanılmıştır. Araştırma; işkoliklik ve tükenmişliğin alt boyutları arasında anlamlı ilişkiler ortaya çıkarmıştır. Araştırma sonucuna göre; İşkoliklik artıkça duyarsızlaşma da artarken, kişisel başarı alt boyutunun düzeyi ise azalmaktadır. Tükenmişlik düzeyi arttıkça ise işten zevk alma düzeyi azalmakta, ancak işe güdülenme düzeyi artmaktadır. Ayrıca araştırma sonucunda işkoliklik düzeyinin; cinsiyet, medeni durum, öğrenim durumu, toplam hizmet yılı, üniversitede herhangi bir idari görevin olup olmama durumu ve mesleği isteyerek seçip seçmeme durumlarına göre değişmediği görülmüştür. Bunun yanında unvan, yaş, gelir düzeyi ve çocuk sayısı değişkenlerinin, işkoliklik düzeyini farklılaştırdığı gözlenmiştir. Tükenmişlik düzeyi ise mesleği isteyerek seçip seçmeme değişkeni dışındaki diğer tüm değişkenlerde anlamlı farklılıklar göstermiştir.

The competitive environment of today has brought about some problems effecting the professional work-life negatively. One of these problems is workaholism; a compulsion being felt towards working consistently and the other one is burnout; shortly known the decrease of someone's emotional energy. Present study has been carried out to adjust workaholism and burnout levels of the academicians and to observe whether there is a relationship or not between workaholism and burnout with their underlying dimensions which are pleasure of working, motivation for working (workaholism) and emotional exhaustion, depersonalization, personal accomplishment (burnout) and also to analyse workaholism and burnout in terms of some demographical datum. For that, academicians at Sakarya University were selected as universe of the research. 306 academic personal constitute the sample of the research. For workaholism scale, the Turkish form of Workaholism Battery was used, which was originally developed by Spence & Robbins (1992) and translated into Turkish and also determined the reliability and validity by Kart (2005). For burnout scale, the Turkish form of Maslach Burnout Inventory was used, which was originally developed by Maslach&Jackson (1981) and translated into Turkish by Ergin (1992). In the study some significant differences were discovered between workaholism, burnout and their underlying dimensions. According to the study; there is a linear relationship between workaholism and depersonalization. The other linear relationship is between burnout and motivation for working. Moreover, there is a meaningful negative correlation between workaholism and personal accomplishment also between burnout and pleasure of working. The research also reveals the level of workaholism is meaningless in terms of gender, marital status, educational background, totally working year in job, level of income, having an administrative mission at university or not and chosing this job intentionally or not. On the other hand, some demographical variable like position, age, level of income and number of children change the level of workaholism. Besides that the level of burnout has meaningful differences except chosing this job intentionally or not.