Çeviribilim ve edimbilim : çeviri eyleminde edimbilimin katkısı ve artalan bilgisinin (common ground) yazılı çeviri alanına yansımaları

Abstract

Çeviribilim ve Edimbilim: Çeviri Eyleminde Edimbilimin Katkısı ve Artalan Bilgisinin (Common Ground) Yazılı Çeviri Alanına Yansımaları başlıklı bu çalışmada iletişim eyleminin merkezinde yer alan dilsel unsurların çeviribilim ve edimbilim alanlarındaki konumu incelenmiştir. Her iki bilim dalının iletişim eylemini gerçekleştiren özellikte olması, bu eylemi etkileyen ortaklaşa unsurları bünyelerinde barındırdığını göstermiştir. Bu nedenle, bu çalışma çeviribilim ve edimbilimin ortaklığını ele alarak hedef kitleye dayalı özelliklerin ve çevirmenin kaynak ve hedef dil bağlamında dikkat etmesi gerekenlerin açıklanmaya çalışıldığı araştırmaları içerir. Bu çalışmanın amacı, edimbilimin çeviri eylemindeki katkısını göstermek ve artalan bilgisinin bu iki bilim dalı, özellikle çeviri eylemi için gerekli olduğunu ifade edebilmektir. Çalışmanın ilk bölümünde çeviribilimin uygulama alanı olan çeviri eylemi tanımlanarak bu eylemin evreleri dile getirilmiştir. Çevirmenin çeviri sürecini etkileyen bir unsur olarak artalan bilgisine dayalı özellikleri dikkate alması gerekliliği kısaca vurgulanmıştır. Bu bölümde çeviri yöntemi olarak "eşdeğerlilik" anlayışından bahsedilmiş, eşdeğerliliğin türleri dile getirilerek çevirmen için gerekli görülebilecek eşdeğerlilik anlayışına dair önerilerde bulunulmuştur. Ayrıca çeviri türleri ele alınarak iletişimsel çeviri yönteminin çeviri sürecinde başvurulabilecek bir yöntem olduğu dile getirilmiş ve çeviri türlerinde artalan bilgisinin varlığı incelenmeye çalışılmıştır. İkinci bölümde edimbilim hakkında bilgiler verilirken edimbilimin unsurları ele alınmış ve bu unsurların iletişim eylemindeki işlevini açıklamada artalan bilgisinin gerekliliği incelenmiştir. Ayrıca, çeviri eylemi için de önemli görülen toplumların söylemlerindeki kültüre ve bağlama özgü niteliklerine değinilmiştir. Bu çalışmanın üçüncü bölümü, çeviribilim ve edimbilim ilişkisini ortaya koymasıyla ilk iki bölümün birleşim noktasını oluşturur. Burada edimbilimin çeviri eylemine katkısı, dilsel/kültürel, bağlama ve artalan bilgisine dayalı etmenlerin çeviri eylemine etkisi gösterilmeye çalışılmıştır. Edimbilimsel eşdeğerlilik anlayışı açıklanarak örnekler üzerinden çeviri eylemindeki önemi dile getirilmeye ve bu süreçte çevirmene sağlayacağı faydalar üzerinde durulmaya çalışılmıştır. Son bölümde yazılı çeviri ile edimbilim birlikte ele alınmıştır. Yazılı çeviri süreci tanımlanırken yazılı metin türleri açıklanmıştır. Özellikle yazın metinleri ve uzmanlık metinlerinden örnekler verilerek bu örnekler üzerinden çevirmenin ne tür bir artalanla bu metinlerin çevirisini yapacağına dair önerilerde bulunulmuştur. Yazılı çeviri sürecinin edimbilim ile olan ilişkisini göstermek amacıyla yazılı metin geleneklerinden bahsedilmiş ve çeviri eylemindeki önemi anlatılmaya çalışılmıştır

In this study, called "Translation Studies and Pragmatics: The Contribution of Pragmatics in Translation Act and The Reflections of Common Ground into The Documental Translation Field", the place of linguistic elements that is in the center of communicational act are investigated in area of translation studies and pragmatics. Because each of two discipline is characteristic for communicational act, we can see that they are common features. For this reason, taking up the corporate of the translation and pragmatics, this study includes investigations in which the features based on target group are tried to explain and the responsibilities of translator in the context of source and target language. The aim of this study is to show the contribution of pragmatics in translation act and try to describe the necessity of common ground for each of two discipline, especially for translation act. In the first part of the study, the translation act that is in the practice area of the translation is defined and the phases of this act are mentioned. It is shortly emphasized that translator must handle the features based on common ground knowledge as an element that affect the translation process. In this part, the equivalence is mentioned as the method of the translation, talking about the kinds of the equivalence, recommendations are gived concerning the translators attitude of equivalence in translation act. Also, the translation types are handled, the communicational translation method is represented as an advice for translation process and it is tried to searched the common ground in translation types. In the second part of the study, giving knowledges about pragmatics, the elements of pragmatics are described and the necessity of the common ground is searched in order to explain the function of this elements in communicational act. Besides, the utterance features of societies that form with the cultural and contextual character of societies are refered. The third part of this study is the connecting point of first two parts that introduce the relationship between translation and pragmatics. In here it is tried to show the contribution of pragmatics in translation act and the affect of linguistic/cultural, contextual and common ground factors to translation act. The pragmatical equivalence is explained, via instances it is tried to mention the important of the pragmatical equivalence in translation act and the advantages which are necessary for translator in this process. In the last part of this study is handled the documental translation together with pragmatics. Describing the documental translation process, the types of written texts are explained. Particularly, the examples are given from the literature and expertize texts, by this examples are made recommendations for translator who must translate the text with common ground. On the purpose of showing the realitionship of the documental translation process with pragmatics, the textual traditions are mentioned and the important of this traditions is tried to explain for translation act.