Kirazdere Havzası (Kocaeli) ve çevresinin jeomorfolojisi

Abstract

Kirazdere Havzası (Kocaeli ve Çevresinin Jeomorfolojisi adlı bu çalışmada, İzmit ilinin içme- kullanma ihtiyacını karşılamak için kurulan Yuvacık Barajı'nın en büyük alt havzalarından birisi olan aynı zamanda en büyük havzalarından bir tanesi olan Kirazdere Havzası'nın jeomorfolojik özellikleri belirlenmeye çalışılmıştır. Kirazdere sularını yerel taban seviyesi işlevi gören ve İzmit ilinin içme- kullanma ihtiyacını karşılamak amacıyla kurulan Yuvacık Barajı'na boşaltmaktadır. Havza'nın kapladığı toplam alan ise 83 km2'dir. Havza'nın jeomorfolojik özelliklerinin belirlemek amacıyla, literatür taraması ve arazi çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Bunun yanında elde olan verilerden CBS teknolojilerinden yararlanılarak amaca uygun haritalar üretilmiştir. Üretilen haritalar incelenip sahanın jeomorfolojik özellikleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Yapılan araştırma sonucunda, sahanın jeomorfolojik özelliklerinin yapısal faktörlerle yakından ilişkili olduğu saptanmıştır. Sahanın topografyasında egemen jeomorfolojik birim "V" profilli ve Boğaz (Kanyon) vadilerdir. Yukarıda da belirtildiği gibi litolojik yapıyla birebir ilişkilidir. Temelde yer alan metamorfik şistlerin içerisinde akan akarsular genellikle vadilerini yana doğru aşındırarak "V" profilli vadiler oluştururken, Şist'in üzerine blok olarak gelen mermerlerin yüzeylendiği alanlarda akarsular vadilerini derine doğru kazarak boğaz (Kanyon) vadileri oluşturmuşlardır. Bunun yanında havza Samanlı Dağlık kütlesi içerisinde yer aldığı için yüksek tepelik alanlar geniş yer tutmaktadır. Havza'nın G-GB kesimleri 1000 ve üzeri yükseltilerin geniş alanlar kapladığı, sahanın en yüksek kesimlerini oluştururken, orta ve kuzey kesimler daha alçak bir topografik yapıya sahiptir.

This thesis study, which is called as Kirazdere Basin, environmental geomorphology of Kocaeli, is tired to state geomorphological charactaristics of Kirazdere Basin which is one of the sub-basins of Yuvacık Dam, and the largest basin as well, which provides the water requirements of drinking and using in İzmit. Kirazdere Basin delivers and evacuates its water into Yuvacık Dam which has been built for the water requirements to drink and use in İzmit City. Total area which the basin covers is 83 km2. In order to state geomorphologic charactaristics of the basin, literature and land searching regarding to the basin have been exucuted as well as relevant maps have been drawn by the datas which are obtained by utilizing CBS technologies. Geomofphologic charactaristics regarding to the land have been consequently tried to state by analyzing the maps drawn. As a result of research, geomorphologic charactaristics of the land have been determined as closely related to the structural factors. Dominant shape on the topographical of the area is valleys with profile V and kinds of canyon, and as stated above, it is directly related to lithological structure. Basically, flowing rivers inside the metamorphic schists have effectuated valleys with profile V by eroding sideways of their valleys, as well as canyon valleys have been effectuated as rivers have digged their valleys deeply on the marble lands in the schists. On the side, high hilly areas largely keep place as the Basin is located inside a mountainous mass which is called as Samanlı. S-SW segments of the Basin constitute the hightes segments of the area which 1000 m and above altitudes largely keep place, as well as central and northern segments have a lower topographical structure.