Azerbaycan ekonomisinde petrol ve petrol dışı sektörlerin önemi

Abstract

Azerbaycan, SSCB'nin dağılmasından sonra 18 Ekim 1991'de, bağımsızlığını resmi olarak ilan etmişti. Azerbaycan doğal kaynaklarının kullanılması amacıyla, 1994 yılında "Asrın Anlaşması" imzalanmıştı. Bu anlaşmadan sonra Azerbaycan ekonomisi petrol sektörü temelli olarak gelişmeye başlamıştı. İlk başlarda bu anlaşmanın Azerbaycan ekonomisinin istikrarını sağlamasında çok büyük katkısı olmuştu. Ancak ekonominin önemli ağırlığının petrol ihracatına yönlendirilmesi Azerbaycan'da diğer sektörlerin gelişmesinde sorunlar ortaya çıkarmıştı. Çünkü Azerbaycan'da sadece petrol sektörünün hızlı gelişmesi ile ilerleyen zamanda ekonomide doğal kaynak bağımlılığı ortaya çıkmıştı. Bu bağlamda, tezin amacı petrol sektörünün ekonomik etkisi bağlamında inceleme yaparak, Azerbaycan ekonomisinin, büyüme ve ihracatın, petrol sektörüne bağımlılığının incelenmesidir. Tezde petrol sektörünün Azerbaycan'ın ekonomik büyüme ve ihracatı üzerindeki etkisi test edilmiştir. Tezde 1991-2017 yılları arası çeşitli veriler kullanılmıştır. Tezde ilk bölümde literatür incelemesi yapılarak konu hakkında daha önceden yapılmış incelemeler ve bulgular değerlendirilmiştir. İkinci bölümde Azerbaycan ekonomisi değerlendirilmiş, petrol sektörünün Azerbaycan ekonomisindeki yeri incelenmiştir. Ayrıca petroldışı sektörlerin ekonomide yarattığı etkiler değerlendirilmiştir. Daha sonrasında ise ekonometrik incelemeler yapılarak, petrol sektörünün ekonomik etkileri incelenmiş ve elde edilen sonuçlar değerlendirilmiştir. Sonuç olarak, tezde yapılan incelemeler petrol gelirlerinin büyüme üzerinde kısa vadede pozitif etki yarattığını göstermiştir. İhracat ise uzun vadede petrol sektörüne bağımlı gözükmektedir. İstikrarlı bir büyüme için, bu bağımlılıktan kurtulmanın gerekliliği gözükmektedir. Bu bağlamda, sadece ihracat geliri elde etmek yerine, petrol dışı sektörlerin geliştirilmesi gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Petrol dışı sektörlerin gelişmesi ile Azerbaycan ekonomisi sadece ihracat gelirlerine bağımlı olmadan istikrarlı bir şekilde büyüyebilecektir.

On the 18th of October 1991, Azerbaijan had gained its independence from USSR and declared it officially. For the purpose of using its natural resources Azerbaijan have signed "The Contract of Centruy"in 1994. After this agreement, oil sector of Azerbaijan`s economy permanentlystarted to develop. In the begining, that agreement helped a lot to stabilize the economy. But dependence of economy from oil exports, actually occured some obstacles to develop other branches.Because, quickly improving only oil sectors have been made a deep dependence from natual resources in the upcoming years. İn this context, the goal of the thesis is to explore the dependence of growth and export of Azerbaijan`s economy from oil sectors making a research on the economic effect of oil sector the. İn this thesis, the impact of oil sectors on the economical increase and export of Azerbaijan was trialed. Variousdatas were used between 1991-2017. İn the thesis, firstly, previous researches and findings connected to the topic was evaluated and litterature scanning was carried out.İn the second chapter,has been estimated the overall economy of Azerbaijan, has been touched uponthe importance of oil sectors in the economy and has been mentioned the developing of possibilty of non-oil sectors. Furthermore, economic effect of oil sectors has been estimated while econometric analyse was doing and the results has been evaluated. As a conclusion, estimations showed that the incomes from oil resources can make a positive effects on economy`s increase for the short term. It seems exports depends on oil sectors for the long term. There is a crucial need to avoid this dependence for the steady increase. İn this context, it emerges the necessity of developing of non-oil sectors instead of getting just export`s revenue. Azerbaijan`s economy, independent from exports` incomes, will be able to grow steadily with non-oil sectors` development.