Konya Karatay Medresesi süslemelerinin desen ve tasarım özellikleri

Abstract

Konya Karatay Medresesinin Süslemelerinin Desen ve Tasarım Özellikleri konulu tez çalışmasında yapının tezyinatını, motiflerini ve işçiliğini görsel anlamda ifade etmekle beraber, özünde barındırdığı anlamı kavramak, ayrıca bu zenginliğini uygulamalar ile yansıtma çabasını içermektedir. Medreseler, Türklerin İslamiyet'e geçişten sonra geliştirdikleri mimari yapılardandır. Anadolu'da Selçuklu dönemine ait medreseler geniş Anadolu coğrafyasına yayılmış olmasına rağmen çoğunluğu Konya çevresindedir. Medreseler mimari yapısı ile açık avlulu ve kapalı avlulu olarak değerlendirilir ayrıca kendi içlerinde de farklılıklar göstermektedirler. Gelişen mimarinin yanında Uygurlardan, Karahanlı, Gazneli ve Selçuklularla gelişen çini sanatı ve sırlı tuğla Anadolu'ya gelmiş ve Anadolu Selçukluları ile Osmanlı döneminde çini sanatı daha iyi bir noktaya taşınmıştır. Bu dönemin mimari süslemesinde mozaik çini ve tuğla-taş işçiliği özellikle minareler, mihraplar, kemerler, eyvanlar ve kubbelerde dikkati çekmektedir. Üç bölüm halinde sunulan bu çalışmanın; Birinci bölümünde, Anadolu Selçuklu Devletinde medrese mimarisi, yazı ve tezyini unsurlar, özelliklerine göre sınıflandırılarak incelendi. İkinci bölümde, Konya Karatay Medresesi tarihi, yapısı, mimari özellikleri ve tezyinatı kataloglama yapılarak bilgisayar destekli çizim ve görseller ile oluşturuldu. Ayrıca kubbe kuşağında bulunan zemini bezemeli düğümlü kufi mozaik çini yazının diğer mimari yapılarda benzer örnekleri bu bölümde ayrı bir başlık adı altında sunuldu. Uygulamaların yer aldığı üçüncü bölümde Karatay Medresesi ve Anadolu Selçuklu yapılarında kullanılan motiflerden çıkışlı tasarımlar Corel Draw ve Rhinoceros programlarında görselleştirilmiştir. Desen çizimi bilgisayarda yapılan tasarımların çini uygulamaları yapılmış ayrıca CNC teknolojisi de kullanılmıştır. Bilgisayar destekli tasarımların Geleneksel Türk Sanatlarında etkin kullanımına vurgu yapılmıştır. "Değerlendirme ve Sonuç" bölümünde, Karatay Medresesi'nin tezyinat yönünden önemi, benzer yapılardaki süsleme özellikleri ile karşılaştırılmıştır. Karatay Medresesinin Anadolu Selçuklu mimarisi içindeki yeri belirlenmeye çalışılmış ve tespitlerimiz genel bir yorumla belirtilmiştir.

This thesis entitled Ornaments Pattern and Design Properties of the Konya Karatay Madrasa both explains the decoration, ornaments and craftsmanship of the structure and addresses the efforts towards apprehending the meaning it incorporates in its essence and reflecting this richness with applications. Madrasas are architectural structures that Turks developed after they embraced Islam. Although the madrasas belonging to the Seljuk period in Anatolia are spread over wide Anatolian geography, most of them are located around Konya. Madrasas are identified as open courtyard and closed courtyard in terms of their architectural structure, and they also vary among themselves. In addition to the developing architecture, the tile art and glazed bricks which were developed from Uighurs to Karakhanids, Ghaznevids and Seljuks were conveyed to Anatolia, and the tile art was considerably improved during the Anatolian Seljuks and Ottoman periods. Mosaic tile and brick-stone craftsmanship attract attention especially in minarets, mihrabs, arches, iwans and domes of this period. This study consists of three parts; in the first part, the madrasa architecture, writing and decoration elements in Anatolian Seljuk State were classified and examined according to their characteristics. In the second part, Konya Karatay Madrasa's history, structure, architectural features and decorations were remodeled by cataloging through computer-aided drawings and visuals. In addition, similar examples of knotted kufi mosaic tile writing with floor decoration on the dome belt were presented under a separate title in this part. In the third part which the application section, designs derived from the ornaments used in the Karatay Madrasa and Anatolian Seljuk buildings were visualized with Corel Draw and Rhinoceros programs. The computer aided designs, Turkish tiles were made by traditional methods on the other hand applications was made by CNC technology. The computer aided designs are proposed to be used more effectively in Traditional Turkish Decorative Arts. In the evaluation and conclusion parts the importance of Karatay Madrasah in the terms of decoration and its ornamental features were compared with similar buildings. In our study the place of Karatay Madrasa in Seljuk's architecture was determined and our results were indicated in general aspects.