19. Yüzyılda oryantalist ressamların eserlerinde Çini Sanatı

Abstract

Çini sanatı, Anadolu coğrafyasında dini, sivil mimari yapılarda iç ve dış cephelerde estetik, güzellik, ısı yalıtımı amacıyla uygulanmaktadır. Selçukludan Osmanlı dönemine kadar pek çok mimari yapıda konu, motif ve teknik açıdan zengin çini programları uygulanmıştır. Anadolu topraklarında yer alan cami, türbe gibi dini mimari eserlerinde, saray, çeşme, sebil, vapur iskeleleri, postane, tren istasyonları, belediye binaları gibi pek çok sivil yapıda çini tasarımlar görülmektedir. Çini sanatı, 19. yüzyılda Oryantalizm akımının yayılması ile Anadolu topraklarına gelen yahut bu toprakları tasavvur eden pek çok ressamın eserlerinde yer alan mimari yapıların vazgeçilmez unsurudur. Dolayısıyla Avrupalı ressamlar Anadolu'nun kültürel ve sanatsal zenginliklerini en güzel şekilde yansıtan mimari yapıların ve bu yapılarda yer alan çini bezemeli mekânların etkisinde kalmışlardır. Hazırlanan tez çalışmasında oryantalist ressamların eserlerinde görülen çini sanatının uygulandığı mekânlar ile Doğulu bir oryantalist ressam olan Osman Hamdi Bey'in eserlerindeki benzer çini detayları karşılaştırılarak Doğu ve Batı tasavvurunun ve oryantalist yaklaşımın temel özelliklerinin ortaya konulması amaçlanmıştır. Çini sanatı, oryantalist ressamların eserleriyle ilk defa oryantalizm ekseninde ele alınmaktadır. Doğulu ve Batılı ressamların oryantalizme yaklaşımı, çini sanatının kullanıldığı mekânların oryantalist resimlerde nasıl konumlandırıldığı gibi soruların cevaplandırılması hedeflenmiştir. Hazırlanan tez, 19. yüzyıldaki oryantalist ressamları, oryantalist ressamlar ile Osman Hamdi Bey'in çini detaylı resimlerini, çini sanatının oryantalizm ekseninde sorgulanmasını ve Doğu-Batı tasavvurlarını kapsamaktadır. Bu çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Kuram ve literatüre uygun olarak pek çok kitap, tez ve makale incelenerek dokümanlar toplanmış; elde edilen verilerin doküman analizi yapılmıştır. 19. yüzyıl oryantalist ressamların eserleriyle çini sanatının oryantalist resimler arasındaki yeri, nitel paradigmanın bakış açısı ile ortaya konmaya çalışılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucunda, Batı'daki oryantalist ressamların tablolarında bulunan, 15. ve 16. yüzyıllar boyunca tasarlanmış ve üretilmiş olan çini tasarımların Osman Hamdi Bey'in resimlerinde bulunan çini tasarımlı uygulamalarla karşılaştırmaları yapılacak; benzerlikleri, farklılıkları değerlendirilecektir. Anahtar Kelimeler: Çini sanatı, 19.yy. Doğu-Batı tasavvuru, Oryantalizm, Osman Hamdi,

The art of tile is applied for the purpose of aesthetics, beauty and heat insulation in the interior and exterior facades of religious and civil architectural structures in Anatolian geography. From the Seljuk to the Ottoman period, many architectural structures, motifs and techniques in rich tile programs were applied. Anatolian geography has many civil buildings such as mosques, tombs, religious buildings such as palaces, fountains, ferry ports, post office, railway stations and municipal buildings that have tile designs. Tile art is an indispensable element of the architectural structures in the works of many painters who came to Anatolia in the 19th century with the spread of Orientalism and envisaged these lands. Therefore, European painters were influenced by the architectural structures that best reflect the cultural and artistic richness of Anatolia and the tile decorated places in these buildings. In the thesis study, it is aimed to reveal the basic features of East and West concept and orientalist approach by comparing the similar tile details in the works of Osman Hamdi Bey, who is an oriental orientalist painter, with the places where the art of tile is seen in the works of orientalist painters. Orientalist painters for the first time, work with tile art, in the axis of orientalism. The approach of oriental and western painters to orientalism, how the tile art is used and placed in the orientalist paintings are aimed to be answered. The thesis included orientalist painters of the 19th century, orientalist painters and detailed paintings of Osman Hamdi Bey, the interrogation of tile art on the axis of orientalism, and the East-West conceptions. Qualitative research methods were used in this study. In accordance with the theory and literature, many books, dissertations and articles have been reviewed and documents have been collected; document analysis of the obtained data was made. The place of the art of orientalist paintings with the works of 19th century orientalist painters has been tried to be revealed with the perspective of qualitative paradigm. As a result of the studies, the designs of the tile designs, which were designed and produced during the 15th and 16th centuries in the paintings of the orientalist painters in the West, will be compared with the tile design applications in the paintings of Osman Hamdi Bey as well similarities, differences will be evaluated. Keywords: Tile art,19th century, east designation, orientalism, Osman Hamdi