Şeyh Yâkub efendi’nin netîcetü’t- tefâsîr fî sûret-i yûsuf adlı eserinde işârî yorumlar

Abstract

Osmanlı Devleti için XVIII. yüzyıl, askerî ve siyâsî yetersizliklerin beraberinde getirdiği ekonomik ve ahlâkî bozulmanın her alanda hissedildiği bir dönemdir. Bütün olumsuz şartlara rağmen Kur'ân'ın anlaşılmasına yönelik ciddi çalışmaların bu dönemde de devam ettiği, elimize geçen zengin tefsîr kültür mirasından anlaşılmaktadır. Ancak modern zamanlarda Osmanlı tefsîr mirasına çok fazla rağbet edilmemiş, bu döneme ait birçok kıymetli eser tarihin tozlu raflarında kalmıştır. Bu çalışma, XVIII. yüzyıl Osmanlı ilim ve kültür zenginliğini ele alan ve özellikle Osmanlı eğitim kurumlarındaki tefsîr faaliyetlerinin bir örneğini teşkil eden, Müfessir Yâkub Afvî ve Yûsuf sûresinin tefsîri üzerine kaleme aldığı Netîcetü't Tefâsîr fî Sûret-i Yûsuf'u konu almaktadır. Giriş, üç bölüm ve sonuçtan müteşekkil çalışmanın ilk bölümünde müfessirin yaşadığı dönemin siyâsî, ictimâî ve ilmî durumu kısaca aktarılmıştır. Yine bu bölümde müellifin mensup olduğu Celvetî tarîkatındaki yeri, eğitim hayatı, ilmî çalışmaları ve eserlerine yer verilmiştir İkinci bölümde, Yâkub Afvî Efendi'nin Netîcetü't-Tefâsîr fî Sûret-i Yûsuf adlı eseri rivâyet ve dirâyet açısından incelemeye tâbi tutulmuştur. Üçüncü bölümde Hüdâyi Âsîtânesî'nin 15. postnişi olan müellifin tefsîrindeki işâri boyut ön plana çıkarılıp, eserdeki işârî yorumlar ve değerlendirmeler ele alınmıştır. Çalışmanın nihâyetinde XVIII. yüzyılın, tefsîr ilmi açısından bereketli bir asır olduğu görülmüştür.

18th century is the period in which the Ottoman Empire experienced a military and political insufficiency as well as economical and moral degeneracy. It is seen based on the rich exegesis works we inherited that serious efforts to understand the Qur'an better continued despite the negative circumstances. Yet during the contemporary times, Ottoman exegesis heritage has not gotten much attention, therefore many valuable works remained in the dusty pages of history. This study focused on Naticat al-Tafaser fi Surah Yuosef about exegesis of Surah Yousef by glossator Yaqoub al-Afwi who represents the cultural and scientific richness of Ottoman 18th century and an example of interpretation activities in Ottoman education institutions. The study is consisted of an introduction, two chapters and conclusion. In the first chapter, we described the political, social and scientific situation of the period in which the glossator lived. In this chapter, we also included the place of the author in Jalwati order, his education, scientific efforts and works. In the second chapter, Naticat al-Tafaser fi Surah Yuosef by Yaqoub al-Afwi was examined from the aspects of riwayah and dirayah (narration and rational) In the third chapter, the ishari side of the work of glossator who was the 15th Sheikh of Hudayi Asitane was brought forward,ishari interpretations and evaluations in the work are discussed.In conclusion, it is seen that the 18th century was a fruitful era for the exegetics.