Orta Asya jeopolitiği ve jeoekonomisinde Kırgızitan’ın yeri

Abstract

Çin ve Rusya'nın coğrafi yakınlıklarından dolayı Orta Asya bölgesi ile eski zamanlardan beri siyasi, ekonomik ve güvenlik alanında sıkı ilişkileri bulunmaktadır. Belirtilmesi gereken önemli husus şimdiye kadar Rusya ve Çin, Orta Asya bölgesi üzerinde ekonomik çıkarları yüzünden birbirine rakip olarak büyük çatışmaya girmemişlerdir. Çalışmamın amacı jeopolitik bağlamda Rusya ve Çin'in Orta Asya politikalarından yola çıkarak Kırgızistan'ın yerini saptamaktır. Bahsi geçen bölgesel güçlerin, Orta Asya devletleri bağımsızlıklarını kazandıktan sonra, onlara yönelik politikalarını dönemlere ayırarak gerçekleşen değişiklikleri jeopolitik bağlamda açıklamaktır. Çalışma nitel araştırmadır, sonuca ulaşmak için betimleme ve karşılaştırmalı tarih yöntemi kullanılmıştır. İlk olarak, Kırgızistan, Çin'in yatırımlarından ve yeni projelerinden yararlanmalıdır. Bu yüzden 2013 yılında ortaya atılan, Çin Halk Cumhuriyeti'nin günümüzün en ilgi çekici projesi olarak sunulan 'Bir Kuşak, Bir Yol' projesinin bir parçası olarak 'Çin-Kırgızistan-Özbekistan Demir Yolu' kurulursa ve Kırgız hükümeti akıllıca politika uygularsa bu proje Kırgızistan'ın gelişmesi için katkı sağlayacaktır. Bu proje, Çin için bir yandan Avrupa'ya daha kısa yol kurularak zaman tasarrufu sağlayacağından, ayrıca Kazakistan'da yapılmış olan demir yoluna bir alternatif olması açısından, diğer yandan da Doğu Türkistan bölgesinin güvenliği bakımından önemlidir. İkinci olarak, Kırgızistan, diğer bir büyük komşusu olan Rusya ile de iyi ilişkilerde bulunmalıdır. Çünkü sınırdaş, yan komşusu olan devasa Çin'i dengelemek ancak çok yönlü dış politika izlemekle mümkündür. Günümüzde Batı dünyası ile çatışma halinde olan Rusya, Kırgızistan için fazla tehdit oluşturmamaktadır. Lakin oldukça kalabalık nüfusa sahip olan ve hemen yanı başında yer alan Çin, Kırgızistan için demografik açıdan bir tehdit oluşturabilecektir.

Due to geographical proximity, China and Russia have had tight relationships with Central Asian nations and countries since old times. Both of the countries have political, economic and security interests in Central Asia. İt should be noted that China and Russia haven't had conflicts because of economic interests in this region until now. The purpose of the study is to define the place of Kyrgyzstan by looking at the politics of China and Russia related to Central Asia. The other purpose is to divide the politics of these countries into periods and explain the changes. Qualitative and comparative-historical methods were used in this study. Kyrgyzstan has to benefit from China's capital and investments by joining the projects initiated by this country. As a part of the most promising project of Chinese People's Republic 'One Belt, One Road Project', which was presented in 2013, the railroad 'China-Kyrgyzstan-Uzbekistan' will contribute to the development of Kyrgyzstan if it is realized and if the Government of Kyrgyz Republic applies wise politics. It is important for Kyrgyzstan because a lot of goods from China and from other countries will flow on this railroad. Also, this railroad is important for China as well as for Kyrgyzstan because it provides a short road to Europe, alternative to the railroad in Kazakhstan and it contributes to the security in East Turkistan region on China. Also, Kyrgyzstan has to have good relations with Russia to balance China. Because China with it is one billion three hundred thousand eighty-six million (1,386 million) population can be a demographic threat to Kyrgyzstan.