Türkiye’nin Filistin politikasında dönüşüm: 2002 öncesi ve AK Parti Dönemlerine dair bir karşılaştırma

Abstract

Filistin meselesi, bölgenin en etkili meselelerinden biri olarak addedilmektedir; Türkiye, AK Parti'nin iktidarından önceki dönemlerde gözünü başta Filistin Meselesi olmak üzere çoğunlukla Arap ülkelerinden Avrupa ülkelerine çevirmiştir. İsrail'le de stratejik işbirliği yaparak siyasi ve askeri anlaşmalar imzalamıştır. Bununla beraber BM'de bazen İsrail'in lehine oylar vermiş; bazen de aleyhine olmuştur. Bu şekilde politikasını bir süre yürütmüştür. Şunu ifade etmek gerekir ki Ortadoğu'nun siyâsî meseleleriyle kendi politikasını uyumlu bir şekle getiren AK Parti'nin 2002'de iktidara gelmesiyle birlikte süreç yeni bir ivme kazanmıştır. Özellikle Filistin meselesine yönelik bölgesel rolü ve dış politikasının temelleri yeniden şekillenmiştir. Bu süreçle birlikte Ortadoğu ülkeleri içerisinde en çok önem atfedilen ülke Filistin olmuştur. Dolayısıyla özellikle Türkiye'nin sağladığı resmi siyasi tutumlar ve yaptığı ekonomik yardımlar açısından bakıldığında; bölgeye birçok konuda büyük desteği olmuştur. Çalışmamızın amacı, AK Parti öncesi Türkiye'nin Filistin politikasında AK Parti sonrasında ne gibi değişikliklerde bulunduğu ve Filistin'e karşı hassasiyetiyle birlikte İsrail'le nasıl stratejik iş birliği yapabildiğini ortaya çıkarmaktır. Buna ek olarak AK Parti öncesi ve sonrası dönemler arasında karşılaştırma yaparak değişiklikleri ele almak ve o farklılıkların nedenleri ve Filistin meselesi üzerindeki etkilerini araştırmaktır. Ayrıca Türkiye'nin Filistin ile olan ilişkilerini, Filistin meselesine yönelik politikasını ve yaklaşımlarını şekillendiren faktörleri belirtmektir. Üç bölümden oluşan bu tez araştırmasının birinci bölümünde Türkiye'nin Filistin meselesine resmi yaklaşımlarının ne zaman başladığı ve başlarda bulunduğu tutumlarının neler olduğu araştırılmıştır. İkinci bölümünde AK Parti'nin iktidara gelmesinden sonra Türkiye'nin oynadığı rolün hedeflerinin, tutumlarının neler olduğundan ve Filistin ile olan ilişkilerinin farklı alanlarda nasıl ilerlediğinden söz edilmiştir. Bununla birlikte Türkiye'nin Filistin meselesine yönelik; bundan önceki tutumları değerlendirilerek iki döneme dair karşılaştırılması yapılmıştır. Üçüncü bölümü ise Türkiye'nin Filistin meselesine yönelik rolünün belirleyici faktörlerinin, sınırlarının ve karşılaşılan dış ve iç zorlukların neler olduğu ele alınmıştır. Üstelik bu bölümün son kısmında de, Türkiye'nin (AK Parti döneminde) İsrail'le olan ilişkilerinin ve Filistin meselesine etkilerinin de neler olduğu araştırılarak analiz edilmiştir.

The Palestinian issue is one of the most influential issues in the Middle East region. During the pre-AKP period, Turkey has approached the European Union, moving away from the Middle East and the Palestinian cause. Turkey, during that period, had concluded military and political agreements with Israel, forming a strategic alliance with it. At the UN, Turkey voted on more than one occasion in favor of Israel, while other Arab and Muslim countries voted against. Turkey has for a long time conducted its policy towards Palestine this way. But with the Justice and Development Party (AKP) coming to power in 2002, whose policy was to maintain closer ties with the Middle East, the foreign policy and regional role of Turkey had been reshaped, directing Turkey towards the Middle East, especially the Palestinian issue. Palestine has thus become the country the benefited the most from this shift for several reasons which will be addressed in this study. By examining the official political positions and the economic support provided to the Palestinians, the extent of Turkish support to the issue of Palestine could be noticed. The aim of this study is to highlight the changes in Turkish foreign policy towards Palestine following the rule of AKP. At first, the strategic cooperation with Israel was at the expense of approaching the Palestinian issue, which was sensitive to this Turkish approach. In addition, the study compares the pre-AKP period with the post-AKP period in terms of policy changes towards Palestine, by observing the changes and differences to further examine the reasons for these changes and the impact they left on the Palestinian issue. The study also aims at clarifying the determinants of the Turkish-Palestinian relations in relation to policies and positions towards the Palestinian cause. In this context, the first chapter of the study discusses the beginnings of the official Turkish rapprochement towards the Palestinian issue, and the official positions towards it. The second chapter deals with the objectives of the Turkish role following the arrival of the Justice and Development Party to power in 2002, and its official positions towards Palestine and the development of the Turkish-Palestinian relations in recent years. During the course of this study, these AKP positions will be compared to previous pre-AKP Turkish positions. The third chapter includes the factors affecting this role and its limitations and the internal and external difficulties they face. The last chapter deals with the Turkish-Israeli relations under the AKP and their impact on the Palestinian issue.