Sakarya ili- Kaynarca ilçesi kilim dokumacılığının günümüzdeki durumu

Abstract

Geleneksel Türk El sanatlarımızdan, kirkitli dokumalar Orta Asya'dan Anadolu'ya konar-göçer aşiretler tarafından taşınmıştır. Geçmişte yatak örtüsünden beşiğine, tuz torbasından yer yaygısına kadar kilim dokuma tekniği ile üretilen ürünler, hemen hemen ülkemizde her bölgede yok olma tehlikesi ile karşı karşıyadır. Tarihsel süreç içinde kilim üretiminin yapıldığı yerlerden biri de Sakarya iline bağlı Kaynarca ilçesidir. Kaynarca ilçesinde kilim dokuma sanatını başlatan kişiler yerli halk "Manav" olarak da bilinen kişilerdir. Ne yazık ki Kaynarca kilimlerinin günümüzde ki üretimi bitmiş durumdadır. Kilim üretiminin yapıldığı köylerde dahi kilim bulmak artık çok zordur. Kaynarca ilçesinde dokunmuş olan kilimler genellikle yer yaygısı olarak kullanılmak için dokunmuştur. Dokumalar aynı zamanda evlilik çağına gelmiş gençlerin çeyizine konulmak amacıyla da üretilmiştir. Yapılan alan araştırmasında yörede dokunmuş olan kilimlerin desen özelliklerine göre isimlendirilmiş 15 farklı kilim türüne rastlanmıştır. Bunlar; halı-kilim, kandilli kilim, çubuklu, çöp kilimi, yeşilli, pulluk, naktarlı, kilim, küplü kilim, iriağaç, yarımdünya, nakışlı, güllü, parmaklıdır. Bu kilimlerde kullanılmış olan desenler bitkisel ve geometrik temele dayanmaktadır. Motiflerin nereden esinlenildiği ve anlamlarının ne olduğu ile ilgili bilgi verebilen kişiler çok azdır. Kaynarca ilçesinde dokunmuş olan kilim örneklerinde kullanılan teknik; ilikli kilim tekniğidir. Dokumalarda atkı ve çözgü ipi olarak keten ve yün ipi kullanılmıştır. Kilimlerin eni minimum 106cm. ile maksimum 256cm. arasında değişmektedir. Boyları ise; minimum 261cm ile maksimum 363cm arasında değişmektedir. Yörede dokunan kilimlerde kullanılmış olan zemin ve bordür motiflerinde kırkayak, sivişme, sığırsidiği, naktarlı, pulluk, parmaklı, yol, iri ağaç, çiçek, beşparmak, şişe, yeşilli, gül, küplü gibi isimler kullanılmıştır. Sakarya ili Kaynarca ilçesi kilim dokumacılığının geçmişi baz alınarak günümüze kadar bozulmadan gelebilen kilimlerin örneklerinin teknik ve desen özelliklerinin analizi yapılmıştır. Anahtar Kelimeler: Sakarya, Geleneksel Dokuma, Kilim, Motif, Teknik.

From our traditional Turkish handicrafts, the dirt-bearing weavings were carried by the nomadic tribes from Central Asia to Anatolia. In the past, from the bed cover to the cradle, from the salt bag to the floor spread rug weaving technique produced products, almost in our country is facing the danger of extinction in every region. One of the places where kilim production is made in the historical process is the Kaynarca district of Sakarya province. The people who started the art of kilim weaving in Kaynarca district are also known as sanat Manav im. Unfortunately, the production of Kaynarca rugs is finished. It is very difficult to find rugs even in the villages where rugs are produced. The rugs woven in the district are usually woven to be used as a floor spread. Weavings were also produced to be put into the dowry of young people who have come to the age of marriage. In the field research, 15 different rugs were named according to the pattern characteristics of the rugs woven in the region. These; carpet-rug, kandilli rug, barred, garbage rug, green, plow, naktarlı, rugs, cubic rugs, wood, halfworld, embroidery, roses, fingered. The patterns used in these rugs are based on herbal and geometric foundations. There are very few who can give information about where the motifs are inspired and what their meaning is. The technique used in kiln samples woven in Kaynarca district; marbled rug technique. Flax and wool rope are used as weft and warp yarn in weaving. The width of the rugs is 106cm. with a maximum of 256cm. between. Their length; minimum between 261cm and maximum 363cm. In the floor and border motifs used in the rugs woven in the region, names such as centipedes, wings, fit, naktar, plow, fingered, road, big tree, flower, fivefinger, bottle, green, rose, cubed were used. In Kaynarca district of Sakarya province, the technique and pattern characteristics of the rugs that can come without any deterioration based on the history of kilim weaving have been analyzed. Keywords: Sakarya, Traditional Weaving, Rug, Motif, Technic.