Mesnevî’de kalb/gönül

Abstract

Kalb, tasavvuf geleneğinde özel bir yere sahip olan tasavvufi düşünce sisteminin merkezini oluşturan mânevi mekânın adıdır. Başlangıçtan günümüze kadar hemen hemen bütün mutasavvıflar kalb mefhumunu ele alıp değerlendirmiş, bu konuda eserler yazmış, kalbin insanın mânevi yaşantısı üzerindeki etkilerini farklı şekillerde ifade etmişlerdir. Çalışmamızda mutasavvıf Hz. Mevlâna'nın eseri Mesnevî şerifte kalb mefhumunu nasıl ele alıp değerlendirdiği, kalbe hangi anlamları yüklediği, kalbin mânevi âlemdeki yeri ve önemi üzerinde durduk. İki bölümden oluşan çalışmamızın birinci bölümünde öncelikle kalbin tanımları ve genel çerçevesi üzerinde durduk. Daha sonra Kur'an-ı Kerim ve hadislerde kalbin önemine ve nasıl kullanıldığına âyet ve hadis örnekleriyle kısaca değindik. Son olarak tasavvuf geleneğinde kalbin yeri ve önemi, sûfilerin kalble ilgili değerlendirmeleri üzerinde durduk. Çalışmamızın esasını oluşturan ikinci bölümde ise Mesnevî'de kalb kavramını ele aldık ve Hz. Mevlâna'nın Mesnevî'de kalb mefhumuna bakışını; kalbin mertebeleri, makamı, kalbe etki eden unsurlar, kalb eğitimi ve selim kalbin önemi gibi ana konular üzerinde durduk. Çalışmamızı Mesnevî'ye göre kalblerin farklı kültürlerdeki insanlar arasında bağ oluşturma özelliğine ve kalbden kalbe bir pencere, bir köprünün olabildiği hususlarına dikkat çekerek sonlandırdık.

The heart is the name of the spiritual space that forms the center of the mystical thought system which has a special place in the Sufi tradition. Almost all Sufis from the beginning to the present have evaluated the concept of the heart, wrote on this subject, and expressed the effects of the heart on the spiritual life of man in different ways. In our study, we have focused on issues such as how great Sufi Hz. Mevlâna, considered and evaluated the concept of heart in his grand work, Masnawi and what he attributed to the heart and the place and importance of the heart in the spiritual world. In the first part of our study, which consists of two parts, we first focused on the definitions and general framework of the heart made by the scholars. Then, the importance of the heart and how it was used in the Quran and hadiths was briefly touched on by giving examples from verses and hadiths. Finally, in the tradition of Sufism, the importance and place of the heart and the heart-based evaluations of the Sufis are emphasized. In the second part, which constitutes the basis of our study, we discussed the concept of heart in Masnawi and have focused main topics on Mevlana's approach to the concept of heart in Masnawi, such as the order of the heart, his position, the factors affecting the heart, the importance of heart training and benign heart. According to Masnawi, we have ended our study by drawing attention to the fact that the hearts are connected to people in different cultures and that there may be a window and a bridge from the heart to the heart.