Meşrutiyet döneminde Osmanlıcılık tartışmaları

Abstract

1789 Fransız İhtilalinden sonra geliştiği tahmin edilen ve tüm zamanların en etkili siyasi ideolojisi olan Milliyetçilik, Avrupa'da ulus devletlerin ortaya çıkışında önemli bir adım olmuştur. Ulus devletlerin yükselişine yol açan milliyetçilik akımı, Osmanlı Devleti'nin dine dayalı "Millet Sistemi"ni tamamen saf dışı bırakmış, imparatorluk biçiminde örgütlenen devletin parçalanmasına sebep olmuştur. Bu amaçla, 19. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren ayrılıkçı hareketlerin görülmeye başlandığı Osmanlı Devleti'nde, dağılmayı engellemek amacıyla herhangi bir etnik ve dini ayrım gözetmeksizin bir "Osmanlı Üst Kimliği" yani "Osmanlılık" vücuda getirmek için çalışmalar başlatılmıştır. Çalışmamızın birinci ve ikinci bölümünde, Tanzimat'tan II. Meşrutiyet'e kadar ortaya koyduğu kimlik mücadelesi olan Osmanlıcılık ideolojisi hakkında kapsamlı bilgiler verilmekte, devlet adamları ve aydınların konuya ilişkin yaklaşımları ele alınmakta ve düşünceleri karşılaştırılmaktadır. Üçüncü ve dördüncü bölümde ise, Meşrutiyet dönemi Osmanlı Basını'nda bekâ meselesi haline gelen, bitmeyen, sonu gelmeyen, bir polemik konusu olan Osmanlıcılık fikri üzerine yapılan tartışmalar ele alınmış, yorumlanmıştır. Meşrutiyet dönemi basınında siyasetçiler ve aydın zümresi tarafından tartışılan, sonradan asker ve halk kitlelerinin de katıldığı Osmanlıcılık meselesinin bugüne dek yeterince aydınlatılamamış olması bu çalışmayı cazip kılmaktadır. Osmanlıcılık özelinde, Meşrutiyet dönemi basın materyalleri taranarak ortaya çıkarılan bu çalışma sayesinde, Osmanlı Devleti'ni parçalanmaktan kurtarmak için fikir adamlarının verdikleri takdire şayan kalem mücadelesi anlatılmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: Osmanlıcılık, Osmanlı Basını, Meşrutiyet, Fikir Akımları

Nationalism, the most influential political ideology of all time, which was supposed to develop after the 1789 French Revolution, was an important step in the emergence of nation states in Europe. The movement of nationalism, which led to the rise of nation-states, completely eliminated the "Nation System" of the Ottoman Empire based on religion and led to the fragmentation of the state organized in the form of an empire. For this purpose, in the Ottoman Empire, where separatist movements started to be seen in the first quarter of the 19th century, efforts were made to create an "Ottoman Upper Identity", that is, "Ottomanism", without any ethnic and religious discrimination, in order to prevent disintegration. In the first and second part of our study, comprehensive information are given about the ideology of Ottomanism which is the struggle of identity which was put forward from the Tanzimat to the the Constitutional Monarchy, and the attitudes of statesmen and intellectuals to the subject are discussed and their thoughts are compared. In the third and four part, the discussions on the idea of Ottomanism which is an endless, never-ending polemics subject, and became the subject of perpetuity in the Constitutional Period, was discussed and interpreted. The fact that the question of Ottomanism, which was discussed by the politicians and the intellectuals in the Constitutional Period, and which later discussed the masses of the military and the masses, has not been sufficiently enlightened to this day, and this condition makes this work attractive for scientific world. This study, which was revealed by scanning the Constitutional Monarchy Period press materials in the specialization of Ottomanism, was attempted to explain the admirable pencil struggle of the intellectuals of the Ottoman Empire. Keywords: Ottomanism, Ottoman Press, Constitutional Monarchy, İdea Currents