Bulanık mantık yöntemi ile belirsizlik şartlarında ekonomik birimlerin yatırım karar analizi

Abstract

Günümüzde finans piyasalarında yatırımcıların tasarruflarını değerlendirmek ve maksimum getiri elde etmek için birçok yatırım araçları mevcuttur. Piyasanın konjonktürüne göre çeşitlenen yatırım araçları, bireysel yatırımcılar ve işletmelerin nakit varlıklarını değerlendirme konusunda karar süreçlerini zorlaştırmaktadır. Finans piyasalarında alınan her karar geleceğe yönelik olması ve geleceği öngörmeye dayanması sebebiyle belirsizlik içermektedir. Piyasada yaşanan siyasi, ekonomik ve sosyal gelişmelerin belirsizliği yatırımcılar açısından risk oluşturmakta ve yatırım kararlarını etkilemektedir. Piyasada belirsizlik durumu ile karşı karşıya kalan yatırımcılar, yatırım sürecinde ilgili bilgilere ulaşma konusunda güçlük çekmektedir. Yatırımcıların belirsizlik altında karar verirken birçok faktörlerden etkilenmektedir. Bu çalışmanın amacı; yatırım faaliyetinde bulunan yatırımcıların tasarruflarını finansal varlıklarda değerlendirme aşamasında etkili olan kriterleri belirleyerek, bunların önem derecelerinin sıralanmasıdır. Uygulamada Küresel Piyasalar, Yurt içi Finansal Göstergeler ve Yatırım Aracı Özellikleri olmak üzere 3 ana kriter ve 13 alt kriter belirlenmiştir. Literatür incelendiğinde bireysel yatırımcıların finansal yatırım kararını etkileyen kriterler davranışsal finans kapsamında birçok çalışma konusu olmuştur. Bu çalışma, yatırım kararına etki eden kriterler arasındaki ilişkileri Bulanık Dematel yöntemi ile değerlendirilerek, yatırımcılara yeni bir bakış açısı kazandırmayı hedeflemektedir. Çalışmada Bulanık Dematel metodu kullanılarak, finansal kararlardan sorumlu olan 10 uzmanın görüşü alınmıştır. Yapılan analiz sonucunda kullanılan kriterler doğrultusunda yatırımcıların karar verirken en önem verdikleri faktörün siyasi gelişmeler olduğu görülmüştür. Siyasi gelişmeler hakkında yer alan her haberin fiyat değeri olması sebebiyle yatırım araçlarının taleplerini etkilemektedir

Today, there are many investment tools available in the financial markets to evaluate investors' savings and to achieve maximum returns. The investment tools, which vary according to the conjuncture of the market, make the decision processes difficult for individual investors and businesses to evaluate their cash assets. Every decision taken in the financial markets is uncertain because it is future-oriented and based on forecasting. The uncertainty of the political, economic and social developments in the market poses a risk for investors and affects investment decisions. Investors facing uncertainty in the market have difficulty in accessing relevant information during the investment process. Investors are affected by many factors when making decisions under uncertainty. The aim of this study; to determine the criteria that are effective in evaluating the savings of investors engaged in investment activities in financial assets and to list their importance. In practice, 3 main criteria and 13 sub criteria have been determined as Global Markets, Domestic Financial Indicators and Investment Instrument Characteristics. When the literature is examined, the criteria affecting the financial investment decision of individual investors have been the subject of many studies within the scope of behavioral finance. This study aims to provide a new perspective to investors by evaluating the relationships between the criteria affecting investment decision with the Fuzzy Dematel method. Using the Fuzzy Dematel method, the opinions of 10 experts responsible for financial decisions were taken. As a result of the analysis, it was seen that the most important factor that investors make when making decisions is political developments. Since every news about political developments has a price value, it affects the demands of investment instruments