Bursa’da erken dönem Osmanlı mimarisi’nde kemer

Abstract

Bursa'da 1326-1500 yıllarına tarihlenen yapıların (cami, mescit, türbe, medrese, hamam, han, bedesten, darüşşifa ve çeşme) kemerleri, bu çalışmanın konusunu oluşturmaktadır. Bu dönemde yukarıda bahsedilen yapıların kemerlerini bir bütün halinde inceleyen ilk çalışma olması bakımından önemlidir. Türk-İslam mimarisi kapsamında; Karahanlı, Gazneli, Büyük Selçuklu, Atabeylikler, Anadolu Selçuklu ve Beylikler devri mimarisinde kemerlerin gelişimi incelenerek, bunların erken Osmanlı dönemindeki yapıların kemerlerine etkisi üzerinde durulmaya çalışılmıştır. Bununla birlikte bu dönemde Bursa'da çok sayıda benzer yapı olmasından dolayı, katalogda yalnızca 59 adet yapının kemerleri ayrıntılı bir şekilde incelenmiş ve bu kemerler, kataloğa dâhil edilmeyen Bursa'daki ve İznik, Edirne, İstanbul, Manisa, Tokat, Amasya, Afyon, Ankara gibi şehirlerdeki erken Osmanlı dönemi yapılarının kemerleriyle malzeme, teknik ve süsleme bakımından karşılaştırılıp değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme neticesinde, kemerlerde kültürel etkileşimler ve yeni denemelerle şekillenen bir erken Osmanlı dönemi mimari üslubunun oluştuğu görülmüştür. Klasik Osmanlı mimarisinin temellerinin atıldığı bu dönem, yapıların kemerlerinin şekillenmesine de kaynaklık etmiştir.

The arches of the structures dated to 1326-1500 in Bursa ( Mosque, masjid, tomb, madrasah, hammam, han, bedesten, darüşşifa and fountain) constitute the subject of this study. This study is important as it is the first examine the arches as a whole, of the above mentioned structures dated to mentioned time period. The development arches in Karahanlı, Ghazni, Great Seljucks, Atabeyliks, Anatolian Seljuks and Principalities period architecture was examined in the context of Turkish- İslamic Architecture. And, their effects on the arches of structures in the Early Ottoman Period were tried to be emphasized. Since there many similar structures in Bursa in mentioned time period, only the arches of 59 buildings were examined in details and this arches, were compared and evaluated with respect to material, tecnique and decoration in the arches of the Early Ottoman Period structures in Bursa and İznik, İnegöl, Edirne, İstanbul, Manisa, Tokat, Amasya, Afyon and Ankara. As a result of evaluation, it was seen that Early Ottoman Period architectural style formed by cultural interactions and new experiments in the arches. This period, were the foundations of Classical Ottoman Architecture were laid, has also been the source of the arches of structures.