Doğu Roma döneminde İznik (X.-XIII yüzyıllar)

Abstract

Tarihi çok eski devirlere dayanan ve birçok medeniyetin uğrak noktası olan İznik, Bizans İmparatorluğu tarihinde ayrıcalıklı bir yere sahiptir. İmparatorluğun belli başlı şehirlerinden biri olmasının yanı sıra, başkent İstanbul'a yakın olması İznik'i daima ön plana çıkarmıştır. Bu itibarla şehir, başkentin Anadolu'ya açılan kapısı olarak görülmüştür. Hıristiyanlık tarihi için de ayrı bir öneme sahip olan şehir, ökümenik konsillerin ilki ve sonuncusuna ev sahipliği yaparak, imparatorluğun önemli bir kült merkezi haline gelmiştir. Bizans Anadolu'sunun en kıymetli taşra kenti olan İznik, imparatorluk tarihi boyunca önemli siyasi olaylara sahne olmuştur. Bu çalışmada ilk olarak birçok kez tahtta hak iddia eden Bizanslı asilerin ilk hedefi haline gelen İznik'in, on altı yıl boyunca Türkiye Selçuklu Devleti'ne başkentlik yapması, Bizans, Selçuklu ve Haçlı mücadelelerinin odak noktası haline gelmesi üzerinde durulmuştur. 1204 yılındaki IV. Haçlı Seferi neticesinde imparatorluğun parçalanması ile burada Bizans'ın devamı niteliğinde İznik Bizans İmparatorluğu kurulmuştur. Bundan sonra İznik, 1261 yılında İstanbul'un Latinlerden geri alınmasına kadar geçen süre boyunca, özellikle de Laskaris hanedanı döneminde Bizans İmparatorluğu'nun devlet ve kilise merkezi olmuştur. Bunların yanında Bizans kültür ve sanatının kesintiye uğramadan devam ettiği bir yer haline gelmiştir. Bu bağlamda çalışmamız sırasında İznik Bizans İmparatorluğu'nu diğer halef devletlerden farklı kılan özellikler tezimiz kapsamında incelenmiş, Bizans'ın tarih boyunca İznik'i donattığı kültür varlıkları tanıtılmaya çalışılmıştır. Son olarak bu çalışma, İznik'in tarihte hem Bizans İmparatorluğu hem Türkler hem de Haçlılarla olan ilişkilerini siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik açıdan ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Iznik, which dates back to very ancient times and is a stopover point of many civilizations, has a privileged place in the history of the Byzantine Empire. Besides being one of the main cities of the Empire, it is always close to the capital Istanbul that Iznik has always been at the forefront. As such, the city was seen as the gateway of the capital to Anatolia. The city, which has a special importance for the history of Christianity, has become the first of the empire, and is the first center of the empire. Iznik, the most prestigious provincial city of Byzantine Anatolia, has been the scene of important political events throughout the history of the empire. In this study, first as many times throne pretender has become the first target of the rebel Byzantine Iznik, making capital of Turkey Seljuk Empire for sixteen years, Byzantine, focused on becoming the focal point of the Seljuks and the Crusaders struggle. In 1204, as a result of the IV. crusade, Iznik Byzantine Empire was established as a continuation of the Byzantine Empire. Then, in 1261, Iznik became the state and church center of the Byzantine Empire during the reign of Istanbul from the Latinos, especially during the Laskaris dynasty. Besides these, it has become a place where Byzantine culture and art continue without interruption. In this context, the characteristics of Iznik Byzantine Empire which are different from the other successor states were examined in the context of our thesis and the cultural assets that Byzantine equiped Iznik throughout history have been tried to be introduced. Finally, this study aims to present the relationship between Iznik and the Byzantine Empire, Turks and Crusaders in political, social, cultural and economic terms.