Kütahya Çeşmeleri

Abstract

Kütahya şehir merkezinde, Türk-İslam döneminde inşa edilmiş çeşmelerin tanıtıldığı bu çalışmanın amacı, çeşmelerin tarihlendirme sorunlarına değinmek, mimari ve süsleme özellikleri belgelemektir. Kütahya şehir merkezi, bu çalışmanın coğrafi sınırlarını oluşturmaktadır. Bu çalışma kapsamında, kentte Beylikler ve Osmanlı döneminde inşa edilmiş çeşmeler, arazi çalışmaları ile tespit edilecek ve sanat tarihi açısından incelenecektir. Kütahya'da, Germiyanoğlu Beyliği ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerinde çok sayıda çeşme inşa edilmiş, ancak bunlardan sadece 28 tanesi günümüze ulaşmıştır. Bu çeşmelerin de bazıları orijinal özelliklerini kaybetmiş ve bazıları da kısmen harap olmuştur. Günümüzde, Hürriyet Çeşmesi, Çinili Çeşme ve Kütahya Ulu Camii Sakahane Çeşmesi gibi çok az sayıdaki örnek orijinalliklerini korumaktadır. Kütahya çeşmelerinden sadece bir tanesi Germiyanoğlu Beyliği döneminde inşa edilmiştir, geriye kalan tüm çeşmeler Osmanlı İmparatorluğu dönemine tarihlendirilmektedir. Kütahya çeşmeleri içinde kitabeli olanlar olduğu gibi kitabesiz olan çeşmeler de vardır. Ayrıca, kentteki çeşme kitabelerinin tahrip edildiği ve bazı çeşme kitabelerinin ise yapım tarihi içermediği tespit edilmiştir. İnşa tarihi bilinmeyen çeşmeler, yakın ve uzak coğrafyalardaki benzer mimari ve süsleme özelliklere sahip çeşmeler temel alınarak tarihlendirilmiştir. Kütahya çeşmeleri, kendine has mimari ve süsleme özellikleri ile Osmanlı mimarlığı ve çeşme mimarisi içinde önemli bir yere sahiptir. Detaylı bir kaynak araştırması ve arazi çalışması yapıldıktan sonra, çeşmelerin ölçüleri alınarak çizimleri yapılmış ve fotoğrafları çekilerek belgelenmiştir. Daha sonra çevredeki iller ve Osmanlı sınırlarındaki diğer bölgelerde bulunan benzer çeşmelerle karşılaştırılarak değerlendirilmiştir.

The aim of this study is to touch on the chronical problems of the fountains built during Turkish – İslamic period located in Kütahya city centre and to document the architectural and ornamentation features. The city centre of Kütahya constitutes the geographical boundaries of this study. Within the scope of this study, the fountains built in Beyliks and Ottoman period in the city will be determined by field studies and examined in terms of art history. A great number of fountains were built in Kütahya during the period of Beylik of Germiyanids and Ottoman Empire however, only 28 of them have managed to reach our present day. Some of these fountains have lost their original characteristics and some have been partially ruined. Today, only fex examples such as "Hürriyet Fountain", "Çinili Fountain" and "Sakahane Fountain of Kütahya Great Mosque" are preserving their originality. Only one of the fountains of Kütahya was built during the period of Beylik of Germiyanids. All the remaining fountains are dated to the period of the Ottoman Empire. There are fountains without inscription in Kütahya fountains as well as with inscription. Furthermore, it has been determined that the fountain inscriptions have been destroyed and some of the fountain inscriptions were found to have no construction date. The fountains with unknown date of construction are dated on the basis of fountains with similar architectural and ornamental features in the near and distant geographies. Kütahya fountains have an important place in Ottoman architecture and fountain architecture with their unique architectural and ornamental features. After concluding a detailed literature research and field studies, the illustrations were drawn by measuring fountains and documented by photographs. Afterwards, it was interpreted by comparing these fountains with similar ones in the surrounding provinces and other areas in the Ottoman borders.