67 A 90 numaralı (on birinci cilt), 1077-1078 (1667-1667) tarihli Kadıasker Defteri’ne göre Kırım’da sosyal ve ekonomik hayat

Abstract

Osmanlı Devleti'nde yerel tarih alanında birinci el kaynak teşkil eden kadı sicilleri, kaydedildiği dönemin ve coğrafyanın sosyo-ekonomik yapısının analiz edilmesine katkı sağlamaktadır. Araştırmada şer 'iyye sicillerin önemi üzerinde durularak yerel tarih açısından analizi yapılmıştır. Şer'i mahkemelerde tutulan bu kayıtlar, bölge halkının günlük yaşamına, bölgenin demografik yapısına, halkın ekonomik uğraşlarına dair bilgiler ortaya koymaktadır. Bu çalışma, 1667 yılında Kırım'da tutulan kadıasker defterinin transkripsiyonun yapılmasının ardından deftere yansıyan verilerin değerlendirilmesi ile ortaya çıkmıştır. Bu amaç doğrultusunda muhteva bakımından çeşitlilik gösteren defterde; Kırım'ın idari yapılanması, ailenin oluşumu, nikâh, boşanma, köleliğin toplumsal boyutları, bölge halkının ekonomik uğraşları, kullanılan ölçü, tartı ve para birimleri, kadının toplumsal hayattaki konumu ile meslek durumları hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Bunun yanında Kırım'ın Osmanlı hâkimiyetine girmesinden sonra bölgeye tesir eden Osmanlı adalet müesseseleri sayesinde, Kırım'ın idari, yerel, sosyal ve iktisadi alanlarda dönemin aydınlatılması açısından önem arz etmektedir. Ayrıca çalışma, kozmopolit bir özelliğe sahip olan Kırım'ın demografik yapısı ve dini-etnik gruplar arasındaki ilişkiler hakkında ayrıntılı bilgiler sunmaktadır. Dönemin toplumsal yaşamının arşiv kaynaklarına yansıdığı kadı sicillerinde, kölelik kurumunun ön plana çıktığı görülmektedir. Kırım'ın, Anadolu coğrafyası için köle temini noktasında önemli bir yere sahip olduğu ve bu bağlamda kölelik kurumunun sosyal yaşamda analizi noktasında siciller önem ihtiva etmektedir.

Kadı registers, which were the first hand resources in the field of local history in Ottoman Empire, contribute to the analysis of the socio-economic structure of the period and geography in which it was recorded. In this study, the importance of the records was examined and analyzed in terms of local history. These registers, which were kept in the courts, reveal information about the daily life of people of the region, the demographic structure of the region and the economic interests of the people. This study emerged after the transcription of the Kadi'asker notebook, which was written in Crimea, in 1667, and evaluation of the data from this notebook. For this purpose, from the notebook that shows diversity in terms of content, evaluations were made about the administrative structure of Crimea; the organism of the family; marriage; divorce; social dimensions of slavery; economic occupation of the people; the unit of measurement and scale, and currencies; the position of women in social life, and professional status of people. In addition, with Crimea's fall under hegemony of Ottoman Empire, the influence of Ottoman justice departments on the region is important in terms of illuminating the period in the administrative, local, social, and economic areas of Crimea. This study also provides detailed information on the demographic structure of Crimea which has a cosmopolitan characteristic, and the relationships between religious and ethnic groups. It is seen that the institution of slavery comes to the forefront in the court registers in which social life of the period was reflected. Crimea had a significant place in the point of procuring slaves for Anatolian geography. For this reason, kadi registers have importance in the analysis of the slavery institution in terms of social life.