Reşat Nuri Güntekin’in romanlarında din algısı

Abstract

İlk insandan günümüze kadar insanoğlunun yaşam stilini belirleyen ve önemli yer işgal eden unsurlardan biri de dindir. Bunun için de din insan kültürünün oluşumundaki en önemli etkenlerden biridir. Dinin en temel ögesi kutsal, bu dinin oluşumunu sağlayan varlıktır. İnancı oluşturan bu temel öge sayesinde insan attığı her adımda, yaptığı her harekette artık O'nun ayrılmaz bir parçası gibi olma zorunluluğu hisseder. Bir inancın yaygın ve toplum tarafından benimsenebilir hâle gelmesi yani sübjektif durumdan objektif bir kurum hâline dönüşmesi için kutsal metinlerde belirtildiği gibi o inancı temsil eden bir varlığın olması ve bunu açıklayarak yayması gerekir. Böylece subjektiflikten objektif hâle dönüşen dinler sonraki aşamalarda ya içinde yaşadığı toplum tarafından kabul görerek tarihsel sürekliliklerini devam ettirir, ya da o inanca karşı yapılan negatif propagandalarla erozyona uğrayarak toplum hayatından çekilmeye başlarlar. İnancın toplum tarafından benimsenmesi veya reddedilmesi noktasında bunun propagandasını yapacak unsurlardan biri de o toplumun içinde yaşayan yazarlar ve aydınlardır. Bu propaganda sözlü veya yazılı şekilde olabilir. Yazılı propaganda deyince elbette akıllara o toplumda kabul görmüş yazarlar gelir. Dolayısı ile yazar bir toplumda inancın yaygınlaşmasını/yerleşmesini ya da yok olmasını sağlayan önemli unsurlardan biri olduğu gibi, sadece inancın değil, toplumun şekillenmesinde, var olmasında ve sürekliliğini devam ettirmesinde Fikir Mühendisliği görevini de görür. Toplumu bu derece etkileyen aydın ve yazarların da yetiştiği zihinsel yapı ve dönemsel gelişmelerle beraber içinde bulundukları konjöktür de önemlidir. Bu açıdan biz Osmanlı Devleti'nin dağılması sonrasında ondan bakiye bu topraklarda kurulan Türkiye Cumhuriyetinde her iki devri de yaşamış olan yazarlardan Reşat Nuri Güntekin'in romanlarını inceleyerek, romanlarında işlediği din algısını, bunu okuyuculara ne şekilde sunduğunu, bu sunumundaki yöntem-teknikler ve gerekçelerinin yanında, vermeye çalıştığı açık ve gizli mesajları inceledik. Bu incelemelerimiz sonucunda; Reşat Nuri Güntekin'in tüm romanlarında olmasa da bazı romanında toplumun dînî değerlerine ve inananlarına karşı açıktan tahkir, karalama ve toplumun inancının kökenine yönelik tereddütlerinin olduğuna ve bunların reddedilmesine yönelik sorgulamalar neticesinde yaşadığı dönemin bilimsel gelişmelerine uygun olarak alternatifler sunma gayretleriyle karşılaşılmıştır. Bu araştırmayı yaparken, Reşat Nuri Güntekin'in romanlarından ve Reşat Nuri Güntekin'in eserleri hakkında yapılan akademik çalışmalardan yararlanılmıştır.

One of the elements that determines the life style of human beings and occupies an important placefrom the first to thepresent is religion. For this reason, religion is one of the most important factors in the formation of human culture.The most basic element of religion is the sacred, the existence of this religion. Thanks to this basic element that constitutes faith, manfeels the necessity of being like an integral part of every action he makes.. In order for a belief to become wide spread and to be accepted by the society, that is to be transformed from a subjective situation into an objective institution, it must be an entity that represents that belief, as explained in the sacred texts, and to disseminate it. Thus, religions, which become objective from subjectivity, continue their historical continuity by being accepted by the society in which they live or continue to with draw from society by erosion through negative propaganda against that belief. One of the elements that will propagate this in the sense of the adoption or rejection of the faith by the society is the writer sand intellectuals living in that society. This propaganda can be either oral or written. When it comes to written propaganda, the widely accepted authors of the society come to mind. Thus, the author is one of the important elements that enables the dissemination or dissemination of belief in a society, but also serves as the Idea Engineering in shaping, existing and maintaining the continuity of society, not just belief. The mental structure and periodical developments in which intellectuals and writers are affected by this level are important in the conjuncture In this respect, bye amining the stories of Reşat Nuri Güntekin who is one of the authors that experienced two different states Ottoman Empire and, after its collapse founded in the same land, The Republic of Turkey. We have examined the religion perception in the novels, the way he presented it to the readers, the method-techniques and justifications in this presentation, and the clear and secret messages that he tries to give. As a result of these examinations; Reşat Nuri Güntekin's novel, in some of his novels, but not in all of his novels, led to attempts to present alternatives in accordance with the scientific developments of the period in which he lived as a result of the public's hesitation about the origin and defamation of his religious values and believers and of his rejection of the belief of the society. While doing this research, Reşat Nuri Güntekin's novels and Reşat Nuri Güntekin's academic works on his works have been used.