S. Freud’un tekinsizlik kavramı bağlamında sanatta mekan-nesne-korku ilişkisi

Abstract

Bu çalışma, psikanalizin temel dinamiklerinden olan Freudyen 'tekinsizlik kavramı' (uncanny) ile bağlantı kurarak, sanatta mekân – nesne – korku ilişkisinin sorgulanması üzerinde odaklanacaktır. Psikanalitik bir kavram olan tekinsizlik; "görünmeyenin görünür kılınması", bastırılan 'şey' lerin başkalaştığı ancak öteden beri tanıdık olan, beklenmeyen, öngörülemeyen, muğlak, "rahatsız eden" in gün yüzüne çıkma durumunun bireyin kontrolü olmaksızın biçim değiştirerek temsil edilebilir hale gelmesi durumudur. Bu bağlamda bireyin, nesnenin ve mekânın karanlık ve rahatsız edici tarafına işaret eden; mekân, nesne ve korku ilişkisini tartışmasız muhtemel kılan tekinsizlik kavramı tez boyunca Sigmund Freud'dan ödünç alınacak, sınırları genişletilerek sanatsal estetiğin üretim sürecinde nasıl yer aldığı, sanat disiplinleri arasında bir ifade biçimi olarak nasıl temsil edildiği sorguya açılacaktır. Çalışmada bu alanda etkinlik gösteren sanat temsilleri ve medyumları konu bağlamında incelenecek ve bu medyumlarla üretilen eserler incelenecektir. Sanat Tarihinin farklı zamanlarında üretilmiş tekinsizlik kavramı ile ilişkilendirilebilir sanat üretimlerinin mekân nesne ve korku ilişkisi araştırılarak; 'tekinsizlik kavramı' bağlamında üretilen kişisel çalışmalar eklenerek; tez çalışması ile kişisel sanat üretimim arasındaki düşünsel bağlantılara ve kurgulamalara yer verilecektir.

This work will focus on questioning the relationship of 'fear – object – space' on art with linking it to the Freudian uncanny concept –one of basic dynamics of psychoanalysis-. Uncanny as a psychoanalytic concept which is uncontrollably metamorphing from all the things altered extinguished yet familiar all along, unexpected, unforeseen, ambigious, and becoming representable of the annoyer. In this context, we will borrow the 'Uncanny' which points out to the dark and irritant sides of the persons', objects' and, spaces' from Freud and expand its borders to see how it takes place of the production of artistic esthetics, how it is represented as an expression among artistic disciplines. In the development chapter of this work, samples of art and psychics which are displaying activity on this area will be examined in the context of our topic and the artifacts will be examined. Some noncomtemporary artworks which could be relatable with 'uncanny' will be illustrated in terms of 'fear – object – space' relationship. At the end of our work we will add personal work which are produced in the concept of 'uncanny' and; point out the construction and intellectual connections between personal art production and thesis study.