Rivâyetlerde Hz. Peygamber’e ve sahâbeye saygısızlık meselesi

Abstract

Hadislerde yer alan ve Türkçe'ye hakaret olarak tercüme edebileceğimiz sebb kelimesi, çok geniş kapsamlı bir ifadedir. İçerisine hem galiz ifadeleri hem de hafif ifadeleri alabilir. Mezkûr kelimenin hadislerde hangi anlamlara geldiğinin tespitini amaçlayan bu çalışma bir giriş ve iki bölüm olarak planlanmıştır. Sadece sebb ve şetm gibi hakaret anlamına gelen kavramların incelenmesi, Hz. Peygamber ve sonraki dönemde kullanılan bütün hakaret ifadelerinin tespiti için yetersiz kalacaktır. Bundan dolayı rivayetlerde geçen tüm hakaret ifadeleri ele alınmıştır. Giriş bölümünde çalışmanın konusu, amacı ve yönteminden bahsedildikten sonra hakaret anlamına gelen sebb ve benzeri kavramlar ele alınmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde ise Hz. Peygamber'in hakarete dair yasakları incelenmiştir. Rivayetlerde sahâbenin insanlara ve insan dışı varlıklara hakaret ettikleri ve Hz. Peygamber'in tüm bunları yasakladığı görülmüştür. Sonrasında Hz. Peygamber'in kullanmış olduğu ifadeler tespit edilmiştir. Söz konusu hakaret ifadeleri tahlil edilerek kullanılma sebepleri araştırılmıştır. Son olarak Hz. Peygamber'e hakaret eden diğer din mensuplarının ifadeleri tahlile çalışılmıştır. İkinci bölümde ise sahâbenin kullandığı hakaret ifadeleri ele alınmıştır. Birbirlerine karşı söyledikleri ifadeler incelenirken olaylara etki eden sebepler de dikkate alınarak bir tasnif yapılmıştır. Bunun neticesinde hakarete etki eden sebepler; mizacın, akrabalık ilişkilerinin, kültürün, kıskançlığın, dînî suç işlemenin, kişisel tartışmaların ve siyasi olayların etkisi şeklinde yedi başlık altında değerlendirilmiştir. Sahâbe, sadece birbirlerine değil tâbiîne ve diğer din mensuplarına da hakaret ifadeleri kullanmışlardır. Bu durumlarda söyledikleri ifadelerin mahiyeti ve söyleniş sebepleri değerlendirilmiştir. Son olarak sahâbî olmayanların sahâbîlere karşı kullandıkları hakaret ifadeleri incelenmiştir.

The word "sabb" which is mentioned in the Hadiths and which we can translate as insults to Turkish, is a comprehensive term. This word can mean a difference. This study aimed to determine what the word "mezkûr" means in the hadiths is planned as an introduction and two chapters. Examining only concepts that mean insult such as "sabb" and "shetm". It is insufficient to determine the expression of insult used in the Hz. Muhammed and later period. Therefore, all the expressions of insult in the narrations have been taken into consideration. In the introduction, the subject, purpose and method of the study are explained. Then, sabb and similar concepts which are insulted are discussed. In the first part of the study Hz. Muhammad's prohibitions on insult were examined. In the narratives of the people and the non-human beings insulted the Prophet and the people. It was seen that the Prophet prohibited all these. After that, the statements used by the Prophet have been determined. These expressions of insult were analyzed and the reasons for their use were investigated. Finally, the statements of those who belong to other religions who insulted the prophet were tried to be analyzed. In the second part, the expression of insult used by the companions of Prophet Muhammed is taken into consideration. Their statements against each other have been classified by paying attention to the reasons that influence the events in the investigations. As a result, the causes of insults were evaluated under eight headings: temperament, kinship relations, culture, jealousy, religious crime, personal discussions, political events and the effects of unknown causes. Companions of Prophet Muhammed used expressions of insult not only to each other, but also to nature and other members of the religion. In these cases, the nature and reasons of the statements they say are evaluated. Finally, the expression of insult against companions of prophet Muhammed are examined.