Gelir üzerinden alınan vergiler kapsamında Türk vergi sisteminde vergi karmaşıklığı analizi

Abstract

Devletin kamu harcamalarının finansmanını sağlamadaki en önemli kaynağı vergilerdir. Hem mükelleflerin ödevlerini yerine getirip vergileri tam ve zamanında ödemeleri hem de vergi idarelerinin yapması gereken işlemleri tam olarak yapabilmesi için vergi kanunlarının açık ve anlaşılır olması önem arz etmektedir. Vergi kanunlarının anlaşılır olması vergi uyumunu artırarak vergi kayıp ve kaçaklarını azaltabilir. Bu çalışmanın amacı Türk Vergi Sisteminde önemli bir paya sahip olan gelir üzerinden alınan vergilerin karmaşıklığını analiz etmektir. Bu bağlamda 193 sayılı GVK ve 5520 sayılı KVK Ateşman okunabilirlik testi ile analiz edilmektedir. Çalışma üç bölümden oluşmakta olup birinci bölümde vergi karmaşıklığı teorik olarak ele alınmaktadır. Vergi karmaşıklığı kavramındaki farklılıklara değinilmekte, vergi karmaşıklığının nedenleri, sonuçları ve göstergeleri incelenmektedir. Çalışmanın ikinci bölümünde gelir vergisi ve kurumlar vergisinin gelişim ve değişimi ele alınarak son otuz yılda gelir vergisi ve kurumlar vergisi tahsilatının toplam vergi gelirleri içerisindeki payı incelenmektedir. Üçüncü bölümde ise okunabilirlik kavramı ve en sık kullanılan okunabilirlik formülleri ele alınmaktadır. Daha sonra Türk Vergi Sisteminde gelir üzerinden alınan vergilerin karmaşıklığını ölçmek için Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununa Ateşman okunabilirlik testi uygulanmaktadır. Ateşman okunabilirlik testine göre gelir üzerinden alınan vergilerin okunabilirliğinin oldukça zor olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bir başka deyişle okunabilirlik testi sonucuna göre Türk Vergi Sisteminde gelir üzerinden alınan vergi kanunlarının anlaşılır olmadığı ifade edilebilir.

Taxes are the most important source of government's public expenditure management. It is important that tax laws are clear and understandable for both taxpayers to fulfill their duties and pay taxes in full and on time, and for tax authorities to carry out the transactions that tax administrations should make in full. Understanding tax laws can increase tax compliance and reduce tax losses and evasion. The aim of this study is to analyze the complexity of taxes on income, which has an important share in the Turkish Tax System. In this context, Income Tax Law No. 193 and Corporate Tax Law No. 5520 are analyzed by Ateşman legibility test. The study consists of three chapters and the first part deals with tax complexity theoretically. The differences in the concept of tax complexity are discussed and the reasons, consequences and indicators of tax complexity are examined. In the second part of the study, the development and change of income tax and corporate tax are examined and the share of income tax and corporate tax collection in total tax revenues in the last thirty years is examined. In the third part, the concept of readability and the most commonly used readability formulas are discussed. Then, in order to measure the complexity of taxes on income in the Turkish Tax System, Ateşman readability test was applied to the Income Tax Law and Corporate Tax Law. According to Ateşman readability test, it is concluded that the readability of the taxes on income is quite difficult. In other words, according to the readability test results, it can be stated that the tax laws taken on income in the Turkish Tax System are not understandable.