4857 sayılı iş kanununda işçinin haklı nedenle fesih hakkı ve sonuçları

Abstract

Sanayi devrimi dünyada üretim sistemi ve çalışma hayatının aktörlerini etkileyen ve değiştiren bir sürecin başlangıcı olmuştur. Sanayi devrimi ile birlikte iki sınıflı bağımlı çalışma ilişkileri ortaya çıkmıştır. Sanayi devriminin ilk yıllarında işçi ve işveren sınıfından oluşan aktörlerin iş ilişkilerinin kurulması ve iş ilişkisinin sonuçları tamamen tarafların özgür hür iradelerine göre şekillenmekteydi. Bu serbesti işçiler açısından olumsuz sonuçlar vermesi nedeniyle ilerleyen yıllarda iş hukuku ve iş hukukuna ilişkin kurallar çalışma hayatının merkezinde yer almaya başlamıştır. Günümüzde çalışma hayatının, iş ilişkilerinin başlangıcında iş sözleşmesi yer alır. İş sözleşmesinin kurulması ile birlikte, sigorta, asgari ücret, çalışma süresi, dinleneme süresi, iş sağlığı ve güvenliği gibi pek çok hukuki sonuçları ortaya çıkar. İş sözleşmesi ile kurulan iş ilişkileri de sonsuza kadar devam eden bir ilişki değildir. Belirli nedenler in gerçekleşmesine göre iş sözleşmesi sona erer. Hukuk sistemi iş sözleşmesinin kurulmasında olduğu gibi sona erme noktasında da bir takım hukuki sonuçlar bağlamaktadır. Ancak sona ermeyle ortaya çıkacak sonuçlar bu sözleşmeyi sona erdiren tarafın durumuna göre farklı olacaktır. Eğer sözleşmeyi işveren sona erdirirse farklı, işçi sona erdirirse farklı olacaktır. Türk iş mevzuatında iş sözleşmesinin sona ermesine bağlanan en önemli sonuç kıdem tazminatıdır. Ancak ülkedeki ekonomik gelişmeler, sosyal gelişmeler ve kültürel değişim ve dönüşümler de bu iş sözleşmesinin sona erme gerekçelerini, nedenlerini ve sona ermeye bağlanana hukuki sonuçları etkilemektedir. Günümüzde iş sözleşmesinin sona ermesi ile birlikte, işsizlik sigortası, iş güvencesi, rekabet yasağı, telif, gibi pek çok hukuki sonuçlar gündeme gelmektedir. Bu çalışmada işçi tarafından yapılan haklı nedenli feshe bağlanmış olan hukuki sonuçlar ve gerekçeleri incelenecektir. Çünkü ş sözleşmesini işçinin normal feshi ile haklı nedenli feshi arasında ortaya çıkan sonuçlar açısından farklılıklar bulunmaktadır. Çalışma üç bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde iş ilişkisinde sanayi devrimiyle yaşanan dönüşümler ve bu kapsamda Türk çalışma mevzuatının gelişimi ışığında iş sözleşmesinin hukuki konumu incelenecektir. İkinci bölümde ise iş sözleşmesinin sona erme gerekçeleri bu gerekçeler açısından işçinin haklı nedenli feshi hakkı incelenecektir. Son bölümde ise işçinin haklı nedenli fesih hakkına bağlanan hukuki sonuçlar hakkında bilgi verilecektir.

Industrial revolution has been the onset of a process which effectsand changesthe production system and actors of working life in the world. With industrial revolution two-class dependent labor relations have emerged. In the first years of industrial revolution establishment of labor relation's actors consisting of labor and management class and consequences of labor relation according to self-determination of sides was formed. Due to the fact that this liberty has adverse outcomes in terms of labors, in the upcoming years labor law has been in the center of working life. Today at the outset of working life and labor relation labor contract takes part. With the establishment of labor contract, plenty of legal consequences emerge like; insurance, subsistance wage, working hours, relaxation allowance, occupational health and safety. Labor relations established with labor contract is not a relation which last forever. Labor contract terminates according to accurements of particular causes. Legal system attributesto some legal consequences at the cutoff point as in establishing the labor contract. But consequences which come to exist with the cutoff will be different if employer terminates the contract or employee terminates. In Turkey labor legislation the most important result that connects termination of labor contract is severance pay. But economic developments, social developments, cultural shifts and changes in the country effect this labor contract's justifications, causes and termination associated with legal consequences. Today along with the termination of labor contract, a great deal of legal consequences become a current issue such as unemployment insurance, employment security, prohibition of competition and copyright. In this study; legal consequences and justifications will be examined which are associated with rightful termination done by labor. Because there are differences in terms of consequences that come exist between labor's ordinary termination and rightful termination in the labor contract. Study consists of three section. In the first section; alternations which are encountered with industrial revolution will be examined. Within this scope legal state of labor contract will be examined in consideration of development of Turkish labor legislation. In the second section; justifications for temination of labor contract and in terms of these justifications, labor's right to terminate with valid reason will be examined. In the final section; information about legal consequences which are associated with labor's rightful termination right will be given.