Raşat Nuri Güntekin’in romanlarında halk kültürü unsurları

Abstract

Kültür, edebiyatın beslendiği ana kaynaktır. Edebiyat ürünleri de kültürün tanıtılmasına, benimsenmesine aracılık eden önemli araçlardır. Bir edebî metin, içindeki kültürel unsurlarla zenginlik kazanır ve ait olduğu kültüre dair değerlerin geniş kitlelere ulaşmasını sağlar. Hayatının büyük bir kısmını eğitim-öğretim hizmetlerinde Anadolu'da geçirmiş olan Reşat Nuri Güntekin, Anadolu insanını tanıma fırsatı bulmuş; Anadolu insanının yaşam tarzını, değerlerini, gelenek ve göreneklerini yakından gözlemlemiştir. Büyük bir imparatorluğun son dönemlerine tanıklık eden yazar, imparatorluktan Türkiye Cumhuriyeti'ne geçiş dönemindeki toplumsal değişimleri kültürel unsurlarla harmanlayarak eserlerinde yansıtmıştır. Bu çalışmada Reşat Nuri Güntekin'in on romanı halk kültürü unsurları açısından incelenmiştir. Çalışma giriş bölümü dışında üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde halk bilimi, halk bilimi-halk kültürü ilişkisi açıklanmış; çeşitli kaynaklardan faydalanılarak oluşturulan "halk kültürü unsurlarının sınıflandırılmasına" yer verilmiştir. İlk bölümde Reşat Nuri Güntekin'in hayatı, sanatı yer almıştır. İkinci bölümde yazarın eserlerindeki halk edebiyatı unsurları, üçüncü bölümde ise halk kültürü unsurları ele alınmıştır. Çalışmada romanlardan alınan pasajlar romanlardaki sayfa numaraları ile verilmiştir. Sonuç bölümünde Reşat Nuri Güntekin'in sahip olduğu zengin kültür birikimi hakkında bir değerlendirme yapılmıştır. Kaynakçada tezimde kullanılan, alıntı yapılmış ya da kavram ve görüşlerinden yararlanılmış kitap, süreli yayın, internet adreslerine yer verilmiştir.

Culture is the main source of literature. Literary products are important tools that mediate the promotion and adoption of culture. A literary text gains value with the cultural elements in it and ensures that the values of the culture to which it belongs to reach wide audiences. Reşat Nuri Güntekin, who spent most of his life in Anatolia dealing with education and training services, had the opportunity to get to know the people of Anatolia and closely observe their life style, values, traditions and customs. Bearing witness to the later times of a great empire, the writer, has reflected in his works the social changes that emerged from the transition of Empire to the Republic of Turkey alongside with a blend of cultural elements. In this study, ten novels of Reşat Nuri Güntekin have been examined in terms of folk culture elements. The study consists of three chapters excluding the introductory chapter. In the introductory chapter, folklore and the relationship between folklore and folk culture is explained. "The classification of elements of folk culture" is included by having used a wide variety of sources. In the first chapter, Reşat Nuri Güntekin's life, his writerly skills are presented. In the second chapter, the elements of folk literature in Güntekin's works and in the third chapter, elements of folk culture are discussed. In this study, the extracts taken from these novels are given with the accompanying page numbers from the novels. In the concluding chapter, an evaluation is presented about Reşat Nuri Güntekin's rich cultural background. The books, periodicals and internet sources being directly quoted or benefited from are stated in the reference section of this thesis.