Otizm spektrum bozukluğunda koçluk sisteminin birey ve ailesi üzerindeki psikososyal rolü

Abstract

Otizm spektrum bozukluğu sosyal iletişim ve etkileşim yetersizliği, sınırlı ve yineleyici davranış örüntüleri ve günlük yaşam işlevlerinde kısıtlanmanın görüldüğü nörogelişimsel bozukluktur. Otizm spektrum bozukluğunun prevalans oranı Dünya'da ve Türkiye'de artış göstermektedir. Bu durum otizm spektrum bozukluğuna yönelik eğitim, terapi ve tedavi yöntemlerinde çalışmaların artmasına neden olmuştur. Koçluk, otizm spektrum bozukluğuna sahip bireyin yaşamının tüm alanlarını rol model olarak yapılandıran bir sistemdir. Koçluk sisteminde otizm spektrum bozukluğuna sahip bireyin öz bakım becerileri, davranış zorlukları, sosyal etkileşim gibi yetersizlik alanlarına yönelik çalışmalar yapılmaktadır. Bu araştırmanın amacı, otizm spektrum bozukluğunda koçluk sistemini ve koçluk sisteminin birey ve ailesi üzerindeki psikososyal rolünü keşfetmektir. Bu araştırmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada, otizm spektrum bozukluğuna sahip çocuğu koçluk sisteminden yararlanmış 10 ebeveyn ve otizm spektrum bozukluğu alanında çalışan 10 koçluk uygulayıcısı olmak üzere toplam 20 kişiyle yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiştir. Örneklem seçiminde kartopu ve ölçüt örnekleme metodolojisi kullanılmıştır. Elde edilen veriler betimsel analiz yaklaşımına uygun olarak görüşme kayıtları deşifre edilip önceden belirlenen temalara göre düzenlenip yorumlanmıştır. Elde edilen bulgular ışığında otizm spektrum bozukluğunda koçluk sisteminin otizm spektrum bozukluğuna sahip birey ve ailesinin birçok sorun alanına yönelik çözümler geliştirdiği ve psikososyal iyilik halini arttırdığı tespit edilmiştir. Koçluk sisteminin devlet destekli uygulanması noktasında bir model oluşturulmuştur.

Autism spectrum disorder is a neurodevelopmental disorder with inadequate social communication and interaction, limited and repetitive behavior patterns and restriction in daily life functions. The prevalence rate of autism spectrum disorders is increasing in the world and Turkey. This has led to an increasing number of studies in education, therapy and treatment methods for autism spectrum disorder. Coaching is a system that configures all areas of life of an individual with autism spectrum disorder as role models. In coaching system, self-care skills, behavioral difficulties and social interaction are studied. The aim of this study is to explore the coaching system and the psychosocial role of the coaching system in individuals and their families in autism spectrum disorder. Qualitative research method was used in this research. In this study, semi-structured interviews were conducted with a total of 20 people, 10 parents of children with autism spectrum disorder who benefited from the coaching system and 10 coaching practitioners working in the field of autism spectrum disorder. Snowball and criterion sampling methodology were used for sample selection. The data obtained were transcribed and interpreted according to the predefined themes in accordance with the descriptive analysis approach. In the light of the findings, it was found that the coaching system in the autism spectrum disorder developed solutions for many problem areas of the individuals and their families with autism spectrum disorders and increased their psychosocial well-being. A model has been developed for the state-supported implementation of the coaching system.