Müslüman tüketicilerin israf davranışlarının rasyonel tüketim ve gösterişçi tüketim bağlamında incelenmesi : kültürlerarası bir karşılaştırma.

Abstract

Tarih boyunca insan hayatının vazgeçilmez bir eylemi konumunda bulunan tüketim olgusunun taşıdığı anlamlar zaman içerisinde çeşitli değişim ve dönüşümlere uğramıştır. Bu değişim ve dönüşümler içinde yaşanılan döneme ait kültürün bir yansıması olarak değerlendirilmektedir. Kültürü oluşturan diğer unsurlar gibi din olgusu da bireylerin davranışları üzerinde, özellikle de tüketim kalıpları üzerinde büyük etkisi olan bir faktör olarak değerlendirilmektedir. Bu açıdan değerlendirildiğinde İslam dinine mensup Müslüman bireylerin tüketim davranışları hem işletmeler hem de araştırmacılar için oldukça önemli bir konu olarak değerlendirilmeye başlamıştır. Bu çalışmanın amacı İslam kaynaklarında belli tavsiyeler ve uyarılarla şekillendirilmiş olan israf kavramına dünyanın farklı bölgelerinden ve farklı kültürlerden Müslüman tüketicilerin bakış açılarını ortaya koymak ve kültürler arasında israf olgusuna yönelik algılar arasındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koymaktır. Bu kapsamda fayda temeline dayanan rasyonel tüketim ve ihtiyaç gidermekten çok maddi zenginliği ve kişisel zevkleri sergileme aracı olarak gösterişçi tüketim kavramlarının israf davranışı üzerindeki etkisi kültürlerarası bir yaklaşımla anlaşılmaya çalışılmaktadır. Bu amaç doğrultusunda Türkiye, Katar ve Endonezya'dan Müslüman bireylerle anket çalışması yapılmıştır. Bu uygulamayla Müslüman tüketicilerin dindarlık düzeyleri, gösterişçi ve rasyonel tüketim davranışları ile israf olgusuna yaklaşımları ölçülmüştür. Elde edilen veriler ışığında bireylerin dindarlık düzeyinin rasyonel tüketim ve gösterişçi tüketim davranışları ile israf kavramına yaklaşımları üzerindeki etkileri ortaya konmaktadır. Yapılan çeşitli analizler ışığında kültürler arasında hem dindarlık hem de tüketim bağlamında belli farklılıklar ve benzerlikler olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırmanın yürütüldüğü toplumların dindarlık ve gelir seviyesindeki farklılıkların rasyonel tüketim, gösterişçi tüketim ve israf algısı üzerinde önemli etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Throughout history the meaning of consumption phenomenon which is an essential action of human life has undergone various changes and transformations over time. This change and conversion is considered as a reflection of the culture of an exact period. Religion as a component of culture has a great influence on the behavior of individuals especially when it is considered within consumption patterns. From this perspective consumption behavior of Muslim individuals began to be evaluated as an important topic by both businesses and researchers. The main objective of this study is to explain the similarities and differences between the perceptions of Muslim consumers from different region and different cultures towards extravagance which is regulated by certain recommendations and warnings in Islamic sources. In this context the effect of rational and conspicuous consumption on extravagance is investigated through a cross-cultural approach. For this purpose a survey was conducted through Muslim individuals from Turkey, Qatar and Indonesia. Through this study the religiosity degree, conspicuous and rational consumption behavior and the view on extravagance of Muslim consumers were measured. According to the data obtained from the study revealed the effects of religiosity degree of people on rational consumption and conspicuous consumption behavior and the view on the concept of extravagance. The results showed that there are certain differences and similarities among cultures both in the context of religiosity and consumption patterns. The results also revealed that the differences between religiosity degree and the level of income has a significant effect on rational, conspicuous consumption and extravagance behavior.