Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri Perspektifinde Yenilenebilir Enerji Kaynakları Yer Seçimi Modelinin Oluşturulması: Aşağı Sakarya Havzası Örneği = The creation of a Renewable Energy Source Location Selection Model from the Perspective of Sustainable Development Goals: The Lower Sakarya Basin as a Case Study

Abstract

Enerji mevcudiyeti, teknolojik ilerleme ve ekonomik kalkınmanın temel itici güçlerinden biridir. Ancak, akıllı kentleşme ve artan küresel talep, fosil yakıt bağımlılığını sürdürülebilir olmayan seviyelere çıkarmış; bu da yenilenebilir enerji kaynaklarının etkin entegrasyonunu bir zorunluluk haline getirmiştir. Bu bağlamda, rüzgâr enerjisi, enerji güvenliği ve bağımsızlığına katkısıyla öne çıkarken; güneş enerjisi ise artan elektrik talebine yönelik sürdürülebilir ve ekonomik çözümler sunmasıyla öne çıkmaktadır. Bu çalışmada, rüzgâr ve güneş enerji santrallerinin kurulumuna yönelik uygun yer seçimini belirlemek amacıyla Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı modeller geliştirilmiştir. Geliştirilen modeller, Aşağı Sakarya Havzası özelinde uygulanmış ve ardından web tabanlı bir platforma aktarılarak kullanıcı erişimine açılmıştır. Çalışma kapsamında, belirlenen kriterler doğrultusunda gerçekleştirilen uygunluk analizleri sonucunda, güneş enerjisi santralleri için 2.635 hektar, rüzgâr enerjisi santralleri için ise 17.259 hektar yüksek uygunluk dereceli alanlar tespit edilmiştir. Analiz bulgularına göre, Aşağı Sakarya Havzası'nda GES kurulumu için "uygun" ve "çok uygun" kategorilerindeki alanlar toplam bölgenin %41,59'unu, RES kurulumu için "uygun" ve "yüksek uygunluk" sınıfındaki alanlar ise %47,64'ünü oluşturmaktadır. Bu sonuçlar, bölgenin her iki enerji türü için de önemli bir yatırım potansiyeli taşıdığını göstermektedir. Çalışmanın ikinci aşamasında, yenilenebilir enerjinin Birleşmiş Milletler Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleriyle ilişkisi incelenmiştir. Özellikle "Erişilebilir ve Temiz Enerji" hedefi doğrudan karşılanırken, istihdam, finansal teşvikler ve karbon ayak izinin azaltılması gibi dolaylı katkılar da sağlanmaktadır. Araştırmanın uygulama kısmında, Aşağı Sakarya Havzası'nda önceki aşamada belirlenen yüksek uygunluk dereceli alanlar baz alınarak fizibilite analizleri gerçekleştirilmiştir. Enerji üretim simülasyonları, belirlenen alanlarda teknik ve ekonomik açıdan uygulanabilir projeler olduğunu göstermiştir. Ayrıca, bu yatırımların çevresel sürdürülebilirliğe ve düşük karbonlu enerji sistemlerine katkı sağlayacağı öngörülmektedir.

Energy availability has been identified as a primary catalyst for technological progress and economic development. However, the pursuit of smart urbanisation and the escalating global demand for energy have collectively led to an increase in fossil fuel dependency to levels that are deemed to be unsustainable. This has consequently rendered the effective integration of renewable energy sources an imperative. In this context, wind energy is notable for its contribution to energy security and independence, while solar energy is notable for its sustainable and economical solutions for increasing electricity demand. In this study, Geographic Information System (GIS)-based models were developed to determine the most suitable location for the installation of wind and solar power plants. The developed models were applied to the Lower Sakarya Basin and subsequently transferred to a web-based platform, thus making them accessible to users. In the course of the study, and as a result of the suitability analyses carried out in accordance with the established criteria, 2,635 hectares of land were identified as being highly suitable for solar power plants, and 17,259 hectares for wind power plants. The findings of the analyses indicate that 41.59% of the total region in the Lower Sakarya Basin is classified as "suitable" and "very suitable" for SPP installation, while 47.64% of the region is classified as "suitable" and "high suitable" for WPP installation. The findings indicate that the region exhibits considerable investment potential for both categories of energy. In the second stage of the study, the relationship between renewable energy and the United Nations Sustainable Development Goals was analysed. It is evident that the objective of 'Accessible and Clean Energy' is directly fulfilled. However, it should be noted that indirect contributions, such as employment opportunities, financial incentives and a reduction in the carbon footprint, are also provided. In the subsequent phase of the research, namely the application stage, a series of feasibility analyses were conducted. These analyses were based on the high suitability areas that had been identified in the preceding stage in the Lower Sakarya Basin. Energy generation simulations have demonstrated the technical and economic viability of projects in the identified areas. Moreover, it is predicted that these investments will contribute to environmental sustainability and low carbon energy systems.