Beratlı Nazîm, Türkçe, Farsça ve Arnavutça olmak üzere üç divan sahibi bir şairdir. On sekizinci yüzyılda yaşamıştır. Medrese eğitimi için İstanbul'da bulunduğu yılları 1157-1160 (m. 1744-1748) olarak tahmin etmekteyiz. Hayatının ilk yıllarını ve medrese eğitimi sonrasındaki yılları Berat'ta geçirmiş olmalıdır. Çağdaşı şair Feyzî'nin tarih kıt'asına dayandırılarak Nazîm'in İstanbul'da bir hapishanede ölmesiyle ilgili yaygın inanışın aksine tarih kıt'ası incelendiğinde vebadan öldüğü anlaşılmaktadır. Hicrî 1173 (m. 1759-60) tarihli bu kıt'ada Nazîm'in Arnavut ve Frakull kasabasından olduğu da kaydedilmiştir. Dolayısıyla şairin ismi literatüre Nezim Frakulla olarak geçmiştir. Daha sonra yapılan çalışmalarda ortaya çıkan arşiv belgeleri ve divanlarında kendisine hitabından hareketle şairin ismi Nezim Berati olarak yaygınlaşmaya başlamıştır. Erken dönem Arnavut edebiyatı araştırmacıları, şairi Nezim Berati, Nezim Frakulla, İbrahim Nezimi, Nezîmî gibi isimlerle tanımaktadır. Şairin hayatıyla ilgili bir diğer yanlış bilgi de 1680-1685 tarihleri arasında doğduğuna dair bilgidir. Hiçbir araştırmacının bu bilgiyi hangi kaynağa dayandırdığını ifade etmemesi, şairin ailesiyle ilgili bilgiler dahi bu kadar zayıfken doğum tarihinin bu kadar açık ifade ediliyor olması şüphe uyandırmaktadır. Çalışmamız sonucunda şairin medrese eğitimi aldığı yıllar ve Türkçe Divanı'nın tedvin tarihiyle, yakın tarihte yazılmış bir şiirinde "kırk yaşına yaklaştığı" ifadesinin değerlendirilmesi sonucunda doğum tarihinin 1705 sonrasına tarihlenmesi gerekmektedir. Şairin annesinin ismini öğrenemediğimiz halde 1735-36'da, babası Muhtar'ın 1747'de, kardeşi Hasan'ın da 1748-49'da vefatı tarih kıt'alarıyla belirtilmiştir. Divanın tedvini 1747'ye işaret etse de hâşiyeye yazılan şiirlerde son tarih III. Osman'ın cülusuna yazılmıştır, 1754'e işaret etmektedir. Çalışmamızın birinci bölümü Beratlı Nazîm hakkındaki bilgilere ayrılmıştır. İsimlendirilmesi hakkındaki detaylar, hayatı hakkında edindiğimiz ve Türkçe Divanı'ndan çıkardığımız bilgiler, eserleri ve İslami eğilimi üzerinedir. Şair, Türkçe Divanı'nın tedvininin ardından bir mürşide intisap ettiğini anlatmış, çeşitli işaretlerle Eyüp'teki bu zâtın ismini gizlemiştir. Çalışmamızın ikinci bölümü Nazîm'in Türkçe Divanı'nın şekil ve muhteva incelemesine ayrılmıştır. Nazım biçimlerinin incelenmesi, beyit sayılarına dair tablolar, ta'miyeli tarih beyitlerinin hesabı, şairin kullandığı vezinlerin bir tablosu, kafiye incelemesi, ayet ve hadis iktibasları, İstanbul'da o dönemdeki mesire kültürü ve divandaki mekanlar gibi başlıklar altında kısmi bir inceleme söz konusudur. Çalışmanın üçüncü ve son bölümünde Beratlı Nazîm'in Türkçe Divanı'nın çevriyazıya aktarımında kullandığımız usul ve divanın çevriyazıya aktarımı bulunmaktadır. Çalışmamızın yapı taşını bu bölüm oluşturmaktadır. Arnavutluk Millî Kütüphanesi'nin El Yazmaları bölümünde H.000015876 numarası ve Mecmû'a-i Eş'âr ve Dîvân adıyla şair adı Nezim Frakulla olarak kayıtlı ta'lik hatla yazılmış 153 varaklık eserin 1b-107a sayfaları arasında Türkçe Divan yer almaktadır. Bu divanın içerisinde 30 kaside, 300 gazel, 68 kıt'a, 14 nazım, 57 mesnevi, 3 murabba, 3 tahmis, 3 müseddes, 1 tercî-i bend mevcuttur. Divandaki lugazların cevapları ve tamiyeli tarihlerin çözümü çalışmamızın ikinci bölümünde ilgili nazım biçiminin işlendiği bölüm altında ifade edilmiştir.
Nezim Berati is a poet with three divans in Turkish, Persian and Albanian. He lived in the eighteenth century. We estimate the years he was in Istanbul for his madrasa education as 1157-1160 (1744-1748 AD). He must have spent the first years of his life and the years after his madrasa education in Berat. Contrary to the widespread belief that Nezim died in a prison in Istanbul based on the history stanza of his contemporary poet Fejzi, when the history stanza is analyzed, it is understood that he died of plague (black death). This stanza dated 1173 AH (1759-60 AD), it is also recorded that Nezim was Albanian and from the village of Frakull. Therefore, the poet's name was recorded in the literature as Nezim Frakulla. In later studies, the name of the poet became widespread as Nezim Berati, based on the archival documents and the address of the poet in his divans. Early Albanian literature researchers recognize the poet as Nezim Berati, Nezim Frakulla, Ibrahim Nezimi, and Nezimi. Another misinformation about the poet's life is that he was born between 1680-1685. The fact that no researcher states the source on which they base this information, and that the date of birth is stated so openly when even the information about the poet's family is so weak, raises suspicion. As a result of our study, the years of the poet's madrasa education and the date of the compilation of his Turkish Divan, as well as the statement that he "approached the age of forty" in a poem written in a recent date, his birth should be dated after 1705. Although we did not learn the name of the poet's mother, she died in 1735-36, his father Mukhtar's death is mentioned in 1747, and the death of his brother Hasan in 1748-49. Although the compilation of the divan points to 1747, the last date in the poems written in the glosses is written for the accession of Osman III, which points to 1754. The first part of our study is devoted to information about Nezim Berati. Details about his nomenclature, the information we have about his life and what we have deduced from his Turkish Divan, his works and his Islamic inclination. The poet tells us that he was initiated into a murshid after the editing of his Turkish Divan and hides the name of this person in Eyüp with various signs. The second part of our study is devoted to the analysis of the form and content of Nezim Berati's Turkish Divan. There is a partial analysis under headings such as the analysis of verse forms, tables on the number of couplets, the calculation of date couplets with ta'miya, a table of the verses used by the poet, rhyme analysis, ayah and hadith quotations, the promenade culture in Istanbul at that time and the places in the divan. In the third and final part of the study, the procedure we used in the transcription of Nezim Berati's Turkish Divan and the transcription of the divan are included. This section constitutes the building block of our study. In the Manuscripts section of the National Library of Albania with the number H.000015876 and the name Mecmû'a-i Eş'âr ve Dîvân, there is a Turkish Divan between pages 1b-107a of the 153-page manuscript written in ta'lik calligraphy and registered with the name of the poet Nezim Frakulla. This divan contains 30 qasida, 300 ghazals, 68 qita, 14 nazim, 57 masnavi, 3 quatrain (murabba), 3 quintet (tahmis), 3 sixain (museddes), 1 terci-i bend. The answers to the lugazes in the divan and the solution of the dates with ta'miya are presented in the second part of our study under the section on the relevant verse form.
Except where otherwise noted, this item's license is described as http://creativecommons.org/licenses/by/4.0/
