Osman Nevres Dîvânı'nın Dinî Tarihî ve Efsanevî Kişilikler Bakımından Tahlîli = Analysis of Osman Nevres Divan in Terms of Religious History and Legendary Personalities

Abstract

Tezin konusu Osman Nevres Dîvânı'nın dinî, tarihî ve efsanevî kişilikler bakımından tahlil edilmesidir. Çalışmada öncelikle Osman Nevres'in hayatı, sanatı, eserleri ve 19. yüzyıl klasik Türk edebiyatındaki yeri hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra Dîvân'ın taranması sonucu belirlenen dinî, tarihî ve efsanevî kişilikler sınıflandırılıp üç bölüm altında ayrı alt başlıklarda incelenmiştir. Kişilikler incelenirken ilgili kişiliğin kültür tarihindeki yeri ile klasik şiirde ele alınış şekli hakkında bilgi verilmiştir. Daha sonra bu kişiliğin Dîvân'daki beyitlerde hangi özellikleriyle öne çıktığı belirlenmiş ve bu özelliğin en belirgin şekilde işlendiği beyitler seçilip şerh edilmeye çalışılmıştır. Şairin ilgili kişiliği ele alış şekli ile söz konusu kişiliğin klasik şiir geleneğinde ele alınışı karşılaştırılmıştır. İlgili kişiliğin belli bir özelliğinin birden fazla beyitte benzer şekilde ele alınması durumunda benzer beyitler incelemeye dâhil edilmeyip bu beyitlerin sadece künyeleri belirtilmiştir. Beyitlerde isimleri doğrudan anılmayıp eserleriyle kendilerine gönderme bulunulan az sayıda kişilik de incelemeye dâhil edilmiştir. İncelenen kişiliklerin Dîvân'da hangi özellikleriyle kaç beyitte ele alındığı ve her bir özelliğin diğer özelliklere oranla ne sıklıkla beyitlerde yer bulduğu yüzdelik oranları gösteren bir tablo şeklinde ek kısmında gösterilmiştir. Sonuç olarak, 667 beyit ve 17 bentin incelendiği görülmüştür. 359 beyit ve 9 bentte dinî kişiliklerin, 208 beyit ve 5 bentte efsanevî kişiliklerin, 101 beyit ve 3 bentte tarihî kişiliklerin ele alındığı tespit edilmiştir. Çalışma sonunda Osman Nevres'in dinî, tarihî ve efsanevî kişilikleri ele alış bakımından gelenekten farklılaşmadığı belirlenmiştir.

The subject of the thesis is the analysis of Osman Nevres Dîvânı in terms of religious, historical and legendary personalities. In the study, first of all, information is given about Osman Nevres' life, art, works and his place in 19th century classical Turkish literature. Afterwards, the religious, historical and legendary personalities identified as a result of the scanning of Dîvân are classified and analyzed under separate subheadings under three sections. While analyzing the personalities, information is given about the place of the relevant personality in the history of culture and the way it is handled in classical Turkish literature. Then, the characteristics of this personality in the couplets in the Dîvân were determined and the couplets in which this characteristic was most prominent were selected and annotated. The poet's treatment of the relevant personality was compared with the treatment of the personality in the classical poetry tradition. In the event that a certain characteristic of the relevant personality is treated similarly in more than one couplet, similar couplets are not included in the analysis and only the tags of these couplets are indicated. A small number of personalities whose names are not directly mentioned in the couplets but are referred to through their works are also included in the analysis. A table showing the number of couplets in which the analyzed personalities are mentioned in Dîvân and the frequency of each characteristic compared to other characteristics is presented in the appendix as a table showing the percentage ratios. As a result, 667 couplets and 17 lines were analyzed. It was determined that 359 couplets and 9 lines dealt with religious personalities, 208 couplets and 5 lines dealt with legendary personalities, 101 couplets and 3 lines dealt with historical personalities. At the end of the study, it was determined that Osman Nevres did not differ from the tradition in terms of his treatment of religious, historical and legendary personalities.