Cemâlü'l-Küttâb ve Kemâlü'l-Hüssâb Matrakçı Nasûh (İnceleme-Metin-Gramatikal Dizin-Sözlük) = Cemâlü'l-Küttâb ve Kemâlü'l-Hüssâb Matrakçı Nasûh (Analysis-Text-Index-Dictionary)

Abstract

Türkler, İslamiyet'i kabul etmelerinden itibaren matematiğe büyük ilgi göstermişlerdir. Bu ilginin temelinde, İslam dininin çeşitli alanlarda matematik bilgisine ihtiyaç duyması yatmaktadır. Örneğin, namaz vakitlerinin hesaplanmasında, miras hukukunda, ticarette ve mühendislikte matematiğin önemli bir yeri vardır. Çalışmaya konu olan eserin müellifi Matrakçı Nasûh da matematik ilmine katkı sağlamış önemli bir bilim insanıdır. Çalışmamızda ele alınan eser İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesinde yer almaktadır. Eser NEKTY2719 demirbaş numarasıyla kayıtlıdır. Eser, dîvânî hattıyla yazılmıştır. 56 varaktır. Her sayfada 13 satır bulunmaktadır. Ölçüleri 209x142 mm.'dir. Çalışılan bölüm 1b-56a varak numaralarıdır. Bu yazma nüshasının çeviri yazıya aktarımı yapılacaktır. Aktarım sonrası ele alınan eserin gramatikal dizini ardından sözlük çalışması gerçekleştirilecektir. Son olarak ise dil inceleme çalışması yapılacaktır. Kaynak olması açısından Eski Oğuz Türkçesinde yazılmış olan matematik eserleri ele alınarak Türkçe yazılan diğer matematik ve Osmanlı muhasebe metinleri taranacaktır. Bu çalışmadaki amaç, Matrakçı Nasûh'a ait olan bu matematik eserindeki dil hususiyetlerini ortaya çıkararak yine dönemin yazı diline ait ses ve şekil bilgisi ortaya koyabilmektir ve o dönemde bilim sahasında kullanılan matematik terimleri ile günümüzde kullanılan terimler arasında bir bağlantı tespiti yapmaktır.

Turks have shown a great interest in mathematics since their acceptance of Islam. The basis of this interest lies in the need for mathematical knowledge in various areas of Islam. For example, mathematics plays an important role in the calculation of prayer times, inheritance law, commerce, and engineering. The author of the work under study, Matrakçı Nasûh, is also an important scientist who contributed to the science of mathematics. The work we examined in our study is located in the Rare Books Library of Istanbul University. The work is registered with the inventory number NEKTY2719. The work is written in divanî script. It has 56 folios. There are 13 lines on each page. The dimensions are 209x142 mm. The section we worked on is the folio numbers 1b-56a. The translation of this manuscript copy will be transferred to the transcription alphabet. After the transfer to the transcription alphabet, the grammatical index of the work we are considering will be followed by a dictionary study. Finally, a language study will be carried out. For the sake of being a source, mathematical works written in Old Anatolian Turkish will be taken into consideration and other mathematical and Ottoman accounting texts written in Turkish will be scanned. The aim of this study is to reveal the linguistic features of this mathematical work belonging to Matrakçı Nasûh, to reveal the sound and shape information of the writing language of the period, and to establish a connection between the mathematical terms used in the field of science at that time and the terms used today.