Hazâ Kitâb-ı Baytârnâme (Giriş-İnceleme-Metin-Dizin) = Hazâ Kitâb-ı Baytârnâme (Introduction-Research-Text-Index)

Abstract

İnsanlık tarihi boyunca, hayvanlar insanların hayatta kalması, gelişmesi ve kültürün şekillenmesi açısından önemli bir rol oynamıştır. Hayvanlar; beslenme, ulaşım, ticaret, din, spor, tarım ve savaş gibi çeşitli alanların vazgeçilmez bir parçası olmuştur. İnsanlığın bu bağlamda yararlandıkları hayvanlar coğrafi ve kültürel olarak farklılıklar gösterse de at, insanlık için vazgeçilmez olmuştur. Türkler içinde hayat tarzını etkileyen ve şekillendiren atların bakımı ve eğitimi gereklilik hâline gelmiş; bu durumda baytarlığın gelişmesine, baytarnâme adı verilen eserlerin ortaya konulmasında etkili olmuştur. Çalışmada ele alınan eser, Süleymaniye Kütüphanesi Tahir Ağa bölümünde 453 numarayla kayıtlanmış 'Hazâ Kitâb-ı Baytarnâme'dir. İçerisinde iki eser mevcut olan bu nüshanın 1b-36a/2 arasında yer alan 'Hazâ Kitâb-ı Baytarnâme' adlı eseri, Farsçadan Türkçeye Hâcı Alî Bin Hâcı Muhammed Aksarayî tarafından tercüme edilmiştir. Nüshanın ikinci sırasında 36a/3-50b arasında yer alan silahşorluk ve bahadırlık üzerine yazılmış olan eserde Hüseyin İbn Mollâ Şems tarafından Arapçadan Türkçeye tercüme edilmiştir. Bu nüsha 185x230 (160x100) mm boyutlarında, 50 yaprak, bazı sayfalar hariç her sayfasında 19 satır bulunan rik'ayla yazılmış harekesiz bir nüshadır. Çalışmanın amacı, eseri çeviri yazı alfabesine aktararak Türk dilinin söz varlığına katkıda bulunmak, dil çalışmaları açısından önem arz eden sözlük ve dizin çalışmalarını hazırlamak bununla beraber veterinerlik alanında çalışma yapacak araştırmacılara faydalı olmaktır.

Throughout human history, animals have played a crucial role in ensuring survival and development of humans and the shaping of culture. Animals; It has become an indispensable part of various fields such as nutrition, transportation, trade, religion, sports, agriculture and war. Although the animals that humanity uses in this context vary geographically and culturally, the horse has become indispensable for humanity. The care and training of horses, which affect and shape the lifestyle of the Turks, has become a necessity, and in this situation, it has been effective in the development of veterinary medicine and in the creation of works called baytarnâme. The work discussed in study is 'Hazâ Kitâb-ı Baytarnâme', registered with number 453 in the Tahir Ağa section of Süleymaniye Library. The work named 'Hazâ Kitâb-ı Baytarnâme', located between 1b-36a/2 of this copy, which contains two works, was translated from Persian to Turkish by Hâcı Alî Bin Hâcı Muhammed Aksarayî. The work written on swordsmanship and bravery, located in the second row of the copy, between 36a/3-50b, was translated from Arabic to Turkish by Hüseyin İbn Mollâ Şems. This copy is a copy with dimensions of 185x230 (160x100) mm, 50 pages, with 19 lines on each page except some pages, written in rik'a. The goal is to enrich the vocabulary of the Turkish language by translating the work into the transcription alphabet, to prepare dictionaries and indexes that are important for language studies, and to be useful to researchers who will work in the field of veterinary.