Yahyâ b. Bükeyr'in Muvatta' rivayeti ve Yahyâ el-Leysî rivayeti ile karşılaştırılması = Yahyā ibn al-Bukayr's Muvatta' narration and its comparison to Yahyā al-Laysī's

Abstract

Yahyâ b. Abdullah b. Bükeyr (ö. 231/845), Mısırlı bir alimin torunu olup Malik b. Enes'in (ö. 179/795) talebelerindendir. İbn Bükeyr, Medine'deki ikameti sırasında İmam Malik'ten Muvatta'ı 17 defa sema etmesi sebebiyle meşhur Muvatta' ravileri arasında öne çıkmıştır. Muhtemelen bu sebeple kendisinden çok sayıda talebe hadis tahammül etmiştir. Bu çalışmada İbn Bükeyr'in hayatı, hadisçiliği ve Muvatta' rivayeti ele alınacaktır. İbn Bükeyr'in Muvatta' rivayeti hadis ilminde büyük önem arz etmektedir. Başta İstanbul'dakiler olmak üzere farklı yazma eser koleksiyonlarında nüshalarının bulunması esere önem atfedildiğinin önemli bir göstergesidir. Rivayetin tam nüshalarının günümüze ulaşmış olması onun üzerine kapsamlı çalışma yapılmasını kolaylaştırmakta, ayrıca gerekli hale getirmektedir. Rivayetin çok sayıda eksiksiz nüshasının bulunmasına rağmen tahkikli neşrinin ancak 2020 yılında gerçekleştirilmiş olması şaşırtıcıdır. Yine bu tezde İbn Bükeyr rivayeti, rivayetin öneminin ortaya çıkarılması ve diğer rivayetlerden farklarının tespit edilebilmesi amacıyla Muvatta'ın en meşhur rivayeti olan Yahyâ b. Yahyâ el-Leysî (ö. 234/849) nüshası ile kıyaslanmıştır. Tutarlı bir kıyas yapılabilmesi için iki rivayetin de Beşşâr Avvâd Marûf tarafından yapılan tahkikli neşirleri kullanılmıştır. Çalışmanın kapsamının daraltılabilmesi için belli kitap başlıkları seçilerek bunlar kıyaslanarak özellikle kitâbü'l-câmi' bölümündeki farklılıklar tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu kıyas neticesinde nüshada, söz konusu diğer rivayette bulunup İbn Bükeyr'de bulunmayan, İbn Bükeyr'de fazladan bulunan ya da yeri farklı olan bâblar ve hadisler tespit edilmiştir.

Yahyā b. Abdullah b. Bukayr (d. 231/845), a grandson of an Egyptian scholar, was a disciple of Mālik b. Anas (d. 179/795). Ibn Bukayr gained fame by residing in Medina for a period and transmitting Imam Malik's Muvatta' through oral narration 17 times, distinguishing himself among the narrators of Muvatta'. Presumably, this led to his acceptance by numerous students for the transmission of hadiths. This study will delve into Ibn Bukayr's life, his role in hadith scholarship, and his narration of Muvatta'. Ibn Bukayr's narration of Muvatta' holds great significance in the field of hadith. The presence of its copies in various manuscript collections, particularly in Istanbul, is a significant indicator of the importance attributed to the work. Moreover, the existence of complete and unabridged copies reaching the present day facilitates comprehensive research on the narration, making it a necessary endeavor. The fact that the manuscripts were not scrutinized until 2020, despite their abundance and completeness, raises questions about the delayed verification process. In this thesis, Ibn Bukayr's narration was compared to the most famous narration of Muvatta', that of Yahyā b. Yahyā al-Laysī (d. 234/849), with the aim of highlighting the importance of the narration and identifying differences from other transmissions. To ensure a consistent comparison, the meticulously edited versions by Beshār Avvād Marūf for both narrations were utilized. To narrow down the scope of the study, specific sections were selected for comparison, with a focus on identifying differences in the "kitab al jāmi'" section. Through this comparison, the study aims to identify chapters and hadiths present in one narration but not the other, as well as those that are additional, or differently placed in Ibn Bukayr's narration.