H.1319 ( M.1901) TARİHLİ AYDIN VİLAYETİ SALNAMESİ(İNCELEME-METİN) = Aydın Province Yearbook (Ad. 1901-Hijri 1319) (Analysis and Transcription)

Abstract

Bu tezde Hicrî 1319 (Miladî 1901) tarihli Aydın Vilayeti Salnamesi konu edilmiştir. Salnameler, Osmanlı Devleti'nde merkezi idarenin yanı sıra vilayet ve nezaretlerin, askerî ve bazı özel kurum ve kişilerin bilgi vermek amacıyla senelik olarak neşrettikleri yayınlardır. Tanzimat'ın ardından 1864 ve 1871 yılında çıkarılan "Vilayet Nizamnameleri" sürecinde vilayet matbaalarında salnamelerin basılmasına karar verilmiş, böylece ilk vilayet salnamesi Saraybosna'da neşredilmiştir. Yalnızca bir kez neşredilen vilayet salnameleri olmakla birlikte bu tezin konusunu oluşturan Aydın vilayeti salnameleri, 1879-1928 yılları arasında yirmi beş sayı yayınlanmıştır. Tezde, 1901 yılında yirmi birincisi neşredilen salname günümüz harflerine aktarılmış ve salname merkezinde 20. asrın başlangıcında Aydın'a dair bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe ve Denizli olmak üzere beş sancaktan mürekkep olan Aydın vilayeti dahilindeki sancaklar, kazalar, nahiyeler ve bazı önemli görülen köylere ait kimi istatistiki bilgiler tablolar halinde verilmiştir. Keza dönemin yerleşim birimlerinin nüfusu, haneleri, etnik yapısı ve konuşulan diller gibi muhtelif hususlarda tahlillere girişilmiş, ayrıca söz konusu yerleşim birimleriyle ilgili ekonomik, tarihî, kültürel, askerî ve coğrafi bilgiler ortaya konulmuştur. Bazı kaza ve nahiyelerdeki tarihî yapılara ve bu yerlerin aldıkları isimlerin nereden geldiğine dair salnamede verilen bilgilere de değinilmiş; ayrıca bulunan konsolosluklar ile vilayet genelindeki eğitim müesseselerinin yanı sıra cami, kilise ve havralara dair kimi bilgilere de yer verilmiştir. Anahtar Kelimeler: Aydın Vilayeti, Salname, 1901, 1319

This thesis examines the YearBook of Aydın Province (Aydın Vilayeti Salnamesi) of 1901 ( H. 1319). Yearbooks (salnames) are annual informative publications of the Ottoman Government, giving details about provinces, the military, and specific private organizations and individuals. Following the Tanzimat Edict, according to its "Provincial Regulations" of 1864 and 1871, yearbooks were started to be published in provincial printing houses. Consequently, Sarajevo published the first provincial yearbook. Yearbooks of Aydın province were published in twenty-five issues between 1879 and 1928, whereas some provincial Salnamas were only published once. This thesis offers a transliteration of the twenty-first issue, published in 1901. By concentrating on the yearbook, this study attempts to evaluate Aydın's various contexts in the early 20th century. Furthermore, it provides statistical information on the province of Aydın, which consists of five sanjaks, namely İzmir, Aydın, Saruhan, Menteşe, and Denizli. Similarly, the thesis examines the economic, historical, cultural, military, and geographic data regarding the communities of these regions and their population, households, ethnic diversity, and vernacular languages. Along with some information about the consulates, schools, mosques, churches, and synagogues in the province, the yearbook also contains information on the historical structures in districts and educational institutions, as well as the history behind the names of these locations. Keywords: Aydın Province, Yearbook, Salnames, 1901, 1319