Anamur (Mersin)'da arazi örtüsünün zamansal ve mekansal değişimi (1990-2024) = Temporal and spatial change of land cover in Anamur (Mersin) (1990-2024)

Abstract

ANAMUR (MERSİN)'da ARAZİ ÖRTÜSÜNÜN ZAMANSAL ve MEKANSAL DEĞİŞİMİ (1990-2024) Anamur, Türkiye'nin Akdeniz kıyısında, Akdeniz bölgesinin Adana bölümünün batısında yer alır. Araştırma alanının arazisi Anamur ve Sultan Suyu çaylarının oluşturduğu bir kıyı ovası (delta) ile Orta Toroslara ait yüksek dağlık alanlardan oluşur. Mersin iline bağlı bir ilçe merkezi olan Anamur'un toplam nüfusu 66940 olup başlıca ekonomik faaliyeti muz ve tropikal meyve üretimidir. Üretim çoğunlukla seralarda yapılmaktadır. Seralar, aile konutlarının etrafında yer aldığı için yerleşimin yönelimini belirleyici bir rol oynamaktadır. Kent dokusu, konutlar ve seraların bir arada bulunduğu bir örüntü sergilemektedir. Yerleşimde dikkat çeken gelişmelerden biri de kıyıların hızla yapılaşmasıdır. Turistik tesis ve ikincil konut ihtiyacını karşılayan bu yapılaşma yerleşim dokusunu bozan görüntü sergilemektedir. Kıyıda toplanan şehirsel nüfus baskısı arazi örtüsü değişiminde etkili faktörlerden birini oluşturmaktadır. Bu kapsamda çalışmamız, Anamur 1990-2018 yılları arasındaki arazi örtüsü değişimini Corine düzey II, Arazi Sınıflarına göre tespit edilmesidir. CORINE verilerinin sunduğu arazi örtüsü sınıflarını Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak analiz edilmiş ve sonuçları harita, tablo ve grafiklerle ifade edilmiştir. Araştırma alanında 1990 yılı en geniş arazi sınıfı ormanlardır, %33,08 oranla, 47.124 (ha) kaplamaktadır. 2000 yılında %31,82 oranla, 45.316 (ha) Ormanlar -1,26% oranda azalmıştır. 2024 yılı arazi sınıfları haritası Landsat 8-9 OLI uydu görüntüsünden elde edilmiştir. Kontrollü sınıflandırma uygulanarak 11 arazi sınıfı belirlenmiştir. Tespit edilen arazi sınıfı değişimleri Kappa doğruluk analizi ile %0,88 oranla doğrulanmıştır. 1990 yılına göre 2024 yılında temel sınıflar olan yapay alanlar, tarım alanları ve ormanlar ve yarı doğal alanların alt sınıflarında büyük değişimler yaşanmıştır. Araştırma alanında ilk olarak 2012 yılında ('Maden alanları' ve 'Endüstri Ticari ve Taşıma Birimleri') yeni arazi sınıfları tespit edilmiştir. Yapay alanların oranı 1990 yılında %0,52'den 2024 yılında %1,04'te yükselmiştir. Tarla tarım alanlarındaki-% 3,35 oranla alansal daralma gözlemlenmiştir. Sürekli Ürünler ise %5,51artışla, %0,08 den %5,59'a yükselerek genişlediği tespit edilmiştir. Anamur arazi örtüsü değişiminde artış olduğu ve yüksek tarımsal potansiyeli doğrultusunda doğal alanlar üzerindeki baskısının devam edeceği düşünülmektedir. Çalışmada 34 yıllık arazi sınıfları değişimleri analiz edilerek değerlendirilmiştir. Anahtar Kelimeler: Coğrafi Bilgi Sistemleri, Corine, Landsat, Arazi Örtüsü Değişimi, Anamur

TEMPORAL AND SPATIAL CHANGE OF LAND COVER IN ANAMUR (MERSIN) (1990-2024) Anamur is located on the Mediterranean coast of Turkey, west of the Adana section of the Mediterranean region. The terrain of the research area consists of a coastal plain (delta) formed by Anamur and Sultan Suyu streams and high mountainous areas belonging to the Central Taurus Mountains. The total population of Anamur, which is a district center of Mersin province, is 66940 and the main economic activity is banana and tropical fruit production. Production is mostly done in greenhouses. Greenhouses play a determining role in the orientation of the settlement as they are located around family residences. The urban fabric exhibits a pattern where residences and greenhouses coexist. One of the most striking developments in the settlement is the rapid construction of the coasts. This construction, which meets the need for touristic facilities and secondary housing, disrupts the settlement texture. The urban population pressure gathered on the coast constitutes one of the effective factors in land cover change. In this context, our study is to determine the land cover change in Anamur between 1990-2018 according to Corine level II, Land Classes. The land cover classes presented by CORINE data were analyzed using Geographic Information Systems (GIS) and the results were expressed in maps, tables and graphs. In 1990, the largest land class in the research area was forests, covering 47,124 (ha) with a rate of 33.08%. In 2000, forests covered 45,316 (ha) with a rate of 31.82% and decreased by -1.26%. The 2024 land classes map was obtained from Landsat 8-9 OLI satellite image. By applying controlled classification, 11 land classes were determined. The identified land class changes were verified by Kappa accuracy analysis with a rate of 0.88%. In 2024, compared to 1990, there were major changes in the subclasses of the main classes of artificial areas, agricultural areas and forests and semi-natural areas. New land classes were first identified in the study area in 2012 ('Mining areas' and 'Industrial Commercial and Transportation Units'). The proportion of artificial areas increased from 0.52% in 1990 to 1.04% in 2024. Field agricultural areas shrink by 3.35%. On the other hand, it was determined that Permanent Crops expanded with an increase of 5.51%, from 0.08% to 5.59%. It is thought that there is an increase in land cover change in Anamur and the pressure on natural areas will continue in line with its high agricultural potential. In the study, 34 years of land class changes were analyzed and evaluated. Keywords: Geographic Information Systems, Corine, Landsat, Land Cover Change, Anamur