Yenilenebilir enerjiye yönelik mali teşvikler; Türkiye ve seçili ülkeler karşılaştırılması = Financial incentives for renewable energy; A comparison of Turkey and selected countries

Abstract

Küresel çapta fosil yakıt kullanımının çevresel etkileri, enerji güvenliği endişeleri ve fiyat istikrarsızlığı gibi faktörler konvansiyonel enerji kaynaklarından uzaklaşmanın başlıca nedenleri olmuştur. Bu uzaklaşma ise artan enerji ihtiyacı karşısında başta devletler olmak üzere ulusal veya uluslararası kurum ve kuruluşlarını alternatif enerji kaynaklarına yöneltmektedir. Konvansiyonel enerji kaynaklarının terk edilerek yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim belirli dönemlerde dünyayı etkileyen olaylarda ivme kazansa da genel anlamda hız kesmeden seyrine devam etmektedir. Yenilenebilir enerji kaynakları hakkındaki gelişmeler ve geçen sürede edinilen tecrübeler ile yenilenebilir enerji kaynaklarının da her zaman istenildiği gibi çevreci sonuçlar vermediği görülmüştür. Günümüzde eksikler giderilerek, düzeltmeler yapılarak yenilenebilir enerji kaynaklarından en çevreci faydalanım ortaya konulmaya çalışılmaktadır. Yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelim tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de artmaktadır. Bu doğrultuda birtakım düzenlemeler yapılmakta, enerji arzındaki bu dönüşüm sürecini kolaylaştıracak, daha iyi teknolojiler ile çalışılmasını sağlayacak ve yatırımcının bu alana teşviğini arttıracak çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışmada özellikle Türkiye örneği üzerinden getirilen teşviklerin nasıl sonuçlar verdiği incelenmiştir. Enerji kaynaklarının genel özelliklerinden bahsedildikten sonra seçilmiş dünya ülkelerinde yenilenebilir enerji kaynaklarına yönelimin teşvik edilmesi için getirilen teşvikler, Türkiye'de uygulanan teşvikler ile karşılaştırılmıştır. Dünya ülkeleri seçilirken 2021 yılı itibariyle en fazla üretim yapan ilk sekiz ülke alınmıştır. Dokuzuncu ülke olarak ise Türkiye örneği karşılaştırmalara dahil edilmiştir. Bu doğrultuda kanun metinleri, kalkınma planları, uluslararası girişimler üzerinde doküman incelemesi yapılmıştır. Yapılan çalışma sonucunda Türkiye'de uygulanan yenilenebilir enerji teşviklerinin olumlu sonuçlandığı anlaşılmıştır.

Factors such as the environmental impacts of global fossil fuel use, energy security concerns, and price instability have been the main reasons for the shift away from conventional energy sources. This divergence leads national and international institutions and organizations, especially states, to alternative energy sources in the face of increasing energy demand. Although there have been periods where the transition from conventional to renewable energy sources gained momentum due to events affecting the world, overall, the trend continues without slowing down. Developments in renewable energy sources and the experiences gained over time have shown that renewable energy sources do not always yield environmentally friendly results as desired. Today, the most environmentally friendly utilization of renewable energy sources is tried to be put forward by eliminating deficiencies and making corrections. The trend towards renewable energy sources is increasing in our country as in the whole world. In this direction, a number of regulations and studies are being carried out to facilitate this transformation process in energy supply, to work with better technologies, and to increase the incentive of investors in this field. This study particularly examines the outcomes of incentives brought about through the example of Türkiye. After discussing the general characteristics of energy resources, incentives introduced to promote renewable energy sources in selected countries are compared with those implemented in Türkiye. While selecting countries, the top eight countries with the highest production as of 2021 were chosen. Türkiye was included as the ninth country for comparison. In this regard, document analysis was conducted on legal texts, development plans, and international initiatives. The study concludes that the renewable energy incentives implemented in Türkiye have yielded positive results.