Tiem 1973 envanter numaralı Zübdetü't-Tevârîh adlı yazma eserin minyatürlerinin incelenmesi = Examination of miniatures of the manuscript named Zübdet-Üttevarih with tiem 1973 inventory numbert

Abstract

Türk minyatür ve süsleme sanatının köklerinin Orta Asya'ya devletlerinin sanatına kadar uzandığı bilinmektedir. Uygur yazmalarında ilk örnekleri görülen minyatür ve süsleme unsurları sonraki Türk devletlerine öncülük etmiştir. Selçuklu minyatür sanatında gelişmeler göstererek Osmanlı döneminde XVI. yüzyılda da en güzel örneklerini vermiştir. Tezin konusunu oluşturan XVI. yüzyıl yazma eserleri içinde bulunan TİEM 1973 numaralı Zübdetü't-Tevârîh adlı eser,1583 yılında dönemin önde gelen Şehnamecisi Seyyit Lokman Aşuri tarafından yazılıp III. Murat'a sunulmuştur. İki bölümden oluşan eserin birinci bölümünde kutsal kitaplarda geçen dini hikayeler ve bazı tarihi konular anlatılmıştır. İkinci bölümde ise Osman Bey'den III. Murat'ın saltanat tarihine kadar gelişen olaylar yer almaktadır. Silsilename karakteri taşıyan eser Osmanlı döneminde Peygamberler tarihi ile ilgili minyatürlerin bulunduğu ilk örnektir. İrlanda Chester Beatty, İstanbul TSMK ve TİEM kütüphanelerinde üç adet minyatürlü nüshası bulunan Zübdetü't-Tevârîh adlı eserler yazı bakımından aynıdır. Ancak tezhip ve minyatür tasarımları açısından bazı farklılıkları bulunmaktadır. Bu çalışmada TİEM, 1973 numaralı eserin minyatürleri üslup, teknik ve dönemsel özelliklerinin sanatsal açıdan incelenmiş ve Chester Beatty Müzesi'nde bulunan nüshaların içerisindeki minyatürlerle karşılaştırılmıştır. Çalışma altı bölüm olarak ele alınmıştır. İlk bölümünde erken dönem Osmanlı Türk minyatür sanatının tarihi gelişimi, önemli eserleri, üslupları ve sanatçıları hakkında bilgi verilmiştir. İkinci bölümde Zübdetü't-Tevârîh Sanatçıları araştırılmış ve ulaşılan bilgiler doğrultusunda kimlikleri ve üslupları anlatılmıştır. Üçüncü bölümde eserler hakkında bilgi verilmiş ve katalog bölümü hazırlanmıştır. Dördüncü bölümde eser hakkında değerlendirme yapılmış ve tespit edilen bulgular hazırlanan tablolar ile gösterilmiştir. Beşinci bölümde eser içerisinde bulunan problemler tespit edilerek tablolarla gösterilmiş ve eserin CB nüshası ile mukayesesi yapılmıştır. Altıncı bölüm eserin sonuç kısmını oluşturmaktadır.

It is known that the roots of Turkish processes and practices extend to the art of Central Asian states. The first examples and elements seen in Uyghur manuscripts provided guides to the later Turkish states. During the Ottoman period, which showed developments in Seljuk production art, in the 16th century. The best examples in the century. The name of the subject of the thesis is XVI. The work named Zübdetü't-Tevârîh, which was completed in TİEM 1973 and is among the manuscripts of the 19th century, was written in 1583 by the leading Şehname writer of the period, Seyyit Lokman Aşuri, and was written by III. Murat was informed. In the first part of the work, which consists of two parts, religious stories and some historical issues in the holy books are explained. The second part is from Osman Bey III. Events dating back to Murat's reign are included. The study, which bears the character of Silsilename, is the first example of models related to the history of the Prophets in the Ottoman Period. The writings of the works called Zübdetü't-Tevârîh, of which there are three modeled copies in the libraries of Ireland Chester Beatty, Istanbul TSMK and TİEM, are different from each other. However, there are some differences between illumination and design designs. The construction of this successful TİEM work, dated 1973, was examined in terms of style, technique and period documents, and compared with the contents of the copies in the Chester Beatty Museum. The study is discussed in six chapters. In the first part, information is given about the historical development of early Ottoman Turkish art, its important works, styles and artists. In the second part, Zübdetü't-Tevârîh Artists were researched and the certificates and styles of the information obtained were explained. In the third part, information about his works is given and a catalog section is prepared. In the fourth chapter, an evaluation was made about the work and the findings were explained with summarized tables. In the fifth chapter, the problems found in the work were identified and shown in tables, and a comparison was made with the CB copy of the work. The sixth chapter consists of the conclusion of the work.