Tefsir Üveys B. Osman B. Emîr İlyâs B. Evliyâ (119b-240a)(İnceleme-Metin-Gramatikal Dizin-Sözlük) = Tefsir Üveys b. Osman B. Emîr İlyâs B. Evliyâ (119b-240a)(Research-Text-Grammatical İndex-Dictionary)

Abstract

Xlll-XV. yüzyılları arasında Anadolu sahasında Oğuz-Türkmen lehçesiyle başlayan döneme "Eski Oğuz Türkçesi" dönemi denilmektedir. Bu döneme dair birçok yazma eser bulunmaktadır. XIV. yüzyılın sonları ve XV. yüzyılın başlarında Kur'an'ın tefsir edilerek Türkçeye çevirileri çoğalmıştır. Bu dönemlerden sonra yazılan tefsirlerin Türkçenin bilim dili yolunda ilerlemesine katkı sağlamıştır. Yapılan çeviriler hem tefsir hem de kısa sure tefsirleri olmuştur. Üzerinde çalıştığımız metin Prusya Kültürel Mirası/Berlin Eyalet Kütüphanesi Orientalische El Yazısı kategorisinde PPN651791340 proje numarasıyla bulunmaktadır. Tamamı nesih hattıyla ve harekeli sistemle yazılan eser 241 varaktır. Ölçüleri 355x220 (240x140) mm'dir. Bizim çalıştığımız kısım 119b-241a sayfa numaraları kapsamaktadır. Eserde sureler tefsir edilmiş, ayetler ile ilgili rivayetlere yer verilmiştir. Bu el yazması nüsha ele alınarak bir çeviri yazı çalışması yapılacaktır. Transkripsiyon alfabesine çeviri kısmı tamamlandıktan sonra söz konusu bu metnin gramatikal dizin, sözlük ve dil incelemesi çalışması yapılacaktır. Kaynak olarak öncelikle Eski Oğuz Türkçesinde yazılan Kur'an tefsirleri başta olmak üzere Türkçe yazılmış olan başka Kur'an tefsirleri ve tercümeleri taranacaktır. Bu çalışmada dil incelemeleri bölümünde imlaya da yer verilecektir. Kullanılan dil incelenirken Eski Türkçe ve günümüz Türkçesi ile karşılaştırılacağı için önemli görülen kullanımlar tespit edilecek ve ortaya konacaktır. Amacımız, Eski Oğuz Türkçesi dil özelliklerini bünyesinde barındıran, Üveys B. Hoca Osmân B. Emîr İlyâs B. Evliyâ'ya ait olan Kur'an tefsirinin bilim dünyasına dil bakımından tanıtmak ve eseri Eski Oğuz Türkçesine kaynak olacak çalışma olarak ortaya koymaktır.

The period that started with the Oghuz-Turkmen dialect in the Anatolian region between the 13th and 15th centuries is called the "Old Oghuz Turkish" period. There are many manuscripts related to this period. In the late 14th and early 15th centuries, the interpretations and translations of the Quran into Turkish increased. The commentaries written after these periods contributed to the advancement of Turkish as a scientific language. The translations made were both tafsir and short surah commentaries. The text we are working on is located in the Orientalische Handwriting category of the Prussian Cultural Heritage/Berlin State Library with the project number PPN651791340. The work, written entirely in naskh script and the vowel system, has 241 pages. Its dimensions are 355x220 (240x140) mm. The section we are working on covers page numbers 119b-241a. In the work, suras are interpreted and narrations about the verses are included. A translation study will be carried out by considering this manuscript copy. After the transcription and translation part is completed, the grammatical index, dictionary and language analysis of this text will be carried out. As a source, firstly the Qur'an commentaries written in Old Oghuz Turkish and other Qur'an commentaries and translations written in Turkish will be scanned. In this study, spelling will also be included in the language studies section. While examining the language used, important usages will be identified and revealed as they will be compared with Old Turkish and today's Turkish. Our aim is to linguistically introduce the Qur'an commentary by Üveys B. Hoca Osmân B. Emîr İlyâs B. Evliyâ, which contains the linguistic features of Old Oghuz Turkish, to the scientific world and to present the work as a source for Old Oghuz Turkish.