Vergi okuryazarlığı üzerine ampirik bir çalışma: Marmara bölgesi örneği = An empirical study on tax literacy: the example of the Marmara

Abstract

Vergi okuryazarlığı bireylerin içinde bulundukları vergi sisteminde kendilerini etkileyen vergilerin geneli ile ilgili bilgi sahibi olan, vergi sistemi hakkında duygu ve düşüncelerinin olması anlamına gelmektedir. Aynı zamanda bireylerin vergiler ile ilgili gerekli olduğunda beyanname verebilme, vergi hesaplayabilme gibi konuları yapabilme yetilerinin tamamına denmektedir. Vergi okuryazarlığı kavramını daha iyi anlayabilmek adına literatür araştırması yapıldığında, vergi okuryazarlığının alt boyutları olan duyuşsal, bilişsel ve psikomotor boyutun yanında finansal okuryazarlık kavramı ile birlikte incelendiği görülmektedir. Araştırmanın ana fikrini oluşturan bu literatür taraması sonucunda Marmara Bölgesindeki 438 mükellefle yapılan anket çalışmasında vergi okuryazarlığının düzeyinde, vergi okuryazarlığının alt boyutları olan duyuşsal, bilişsel ve psikomotor boyutun ayrı ayrı hangi düzeyde oldukları incelenmiştir. Aynı zamanda finansal okuryazarlık düzeyi ile vergi okuryazarlığı düzeyi arasında hangi yönlü bir ilişki olduğu sorgulanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre vergi ile ilgili daha önce psikomotor boyutta deneyimi olan mükelleflerin duyuşsal ve bilişsel boyutlardaki vergi mükelleflerinden daha yüksek vergi okuryazarı olduğu saptanmıştır. Korelasyon analizi sonuçlarına göre vergi okuryazarlığı yüksek olan bireylerin finansal okuryazarlığı da yüksek düzeydedir. Mükelleflerin yaşı ile duyuşsal boyut arasında anlamlı ilişki saptanmıştır. Evli katılımcıların bilişsel, duyuşsal ve vergi okuryazarlığı puanları, bekar katılımcıların puanına göre anlamlı düzeyde daha yüksek olduğu bulunurken gelir düzeyi değiştikçe vergi okuryazarlığı seviyesinin değiştiği görülmüştür. Bu durum vergi okuryazarlığı düzeyinin, demografik farklılıklara farklı düzeyde olabileceğini göstermektedir. Genel olarak bakıldığında vergi okuryazarlığı düzeyini demografik faktörlerin olduğu kadar finansal okuryazarlık düzeyinin de etkilediği söylenebilir. Bireylerin finansal durumlarını yönetebilen bireyler olması onların vergi okuryazarlığı düzeyinin de yüksek olmasını sağlamaktadır.

Tax literacy means that individuals have feelings and thoughts about the tax system, who have information about the taxes that affect them in the tax system they are in. At the same time, it is called all of the abilities of individuals to make a tax return when necessary, and to calculate taxes. When a literature review is conducted to better understand the concept of tax literacy, it is seen that the sub-dimensions of tax literacy, which are affective, cognitive and psychomotor, are examined together with the concept of financial literacy. As a result of this literature review, which constitutes the main idea of the research, in the survey conducted with 438 taxpayers in the Marmara Region, the level of tax literacy, affective, cognitive and psychomotor dimensions, which are sub-dimensions of tax literacy, were examined separately. At the same time, it was questioned which way there is a relationship between the level of financial literacy and the level of tax literacy. According to the results obtained, it was determined that taxpayers who had previous psychomotor experience in taxation were more tax literate than taxpayers in the affective and cognitive dimensions. According to the results of the correlation analysis, individuals with high tax literacy also have a high level of financial literacy. A significant relationship was found between the age of the taxpayers and the affective dimension. While the cognitive, affective and tax literacy scores of the married participants were found to be significantly higher than the scores of the single participants, it was observed that the tax literacy level changed as the income level changed. This shows that the level of tax literacy may be at different levels depending on the demographic differences. In general, it can be said that financial literacy level affects tax literacy level as much as demographic factors. The fact that individuals are individuals who can manage their financial situations ensures that their tax literacy level is high.