دراسة وتحقيق الإتحاف بشرح خطبة الكشاف لحامد بن علي العمادي الدمشقي (ت: 1171 هـ/ 1758 م) = Hâmid b. Ali El-İmâdî Ed-Dımaşkî'nin (ö. 1171/1758) El-İthâf bi Şerhi Hutbeti'l-Keşşâf Adlı Eserinin İnceleme ve Tahkiki

Abstract

Hâmid b. Alî b. İbrâhîm el-İmâdî ed-Dımaşkî (ö. 1171/1758) tefsir, dil, fıkıh ve hadis alanlarında pek kıymetli eseler kaleme almıştır. Bunların en kıymetlisi el-İthâf bî şerhi hutbeti'l-Keşşâf'tır. Çünkü el-İmâdî bu çaluşmasında, en önemli tefsirlerden kabul edilen Zemahşerî'nin (ö. 538/1144) el-Keşşâf an hakâikı gavâmizi't-tenzîl ve uyûni'l-ekâvîl fî vücûhi't-te'vîl adlı tefsirinin mukaddimesine şerh yazmıştır. İmâdî'nin, Keşşâf'ın mukaddimesine yazdığı bu şerhin en önemli özelliği pek çok ilimden istifade edilerek yazılmasıdır. İmâdî, fıkıh, tefsir, dil, akîde ve terâcim gibi çeşitli ilimlerden yararlanarak kaleme aldığı bu çalışmasında mukaddimeyi şerh etmiş, anlaşılmayan zor yerleri izah etmiş ve mukaddimedeki bazı i'tizâlî meseleleri ortaya koymuştur. Mezkûr eserin tahkîkini amaçlayan bu çalışma, üç bölümden müteşekkildir. Birinci Bölümde Zemahşerî ve Hâmid el-İmâdî'nin kısa hayatı ele alınmıştır. İkinci Bölümde yazma nüshalar değerlendirilmiş, Üçüncü Bölümde ise eserin tahkikli metni ortaya konulmuştur. Bu çalışmanın amacı tefsir, fıkıh ve Arap dilinde önde gelen söz konusu iki müellifi ve el-İthâf adlı eseri tanıtmaktır. Çalışmada, tahkîk ve incelemelerde kullanılan bilimsel yöntem takip edilmiştir. Araştırma için beş yazma nüsha tespit edilmiştir. Princeton Kütüphanesinde yer alan ve ilk kısmı eksik olan bu yazma dışındaki nüshalar yazı ve şekil yönünden oldukça okunaklı ve güzeldir. Bunlardan Konya Yusuf Ağa Kütüphanesinde bulunan nüsha asıl olarak seçilmiştir. Çünkü bu nüsha müellif hattıyla yazılan nüshadan istinsah edilmiş olup, ferağ kaydı müellifin vefatından bir yıl öncedir. Aynı zamanda üzerinde padişah mührü de bulunmaktadır. Bu aslî nüsha, ulaşılan diğer el yazmalarıyla da desteklenmiştir. Çalışma ulaşılan sonuçlar ve istifade edilen kaynakların zikriyle sona ermektedir.

Hamed bin Ali bin Ibrahim Al-Imadi Ad-Dimashqi (d. 1171 AH/1758 AD) authored numerous valuable works in the fields of exegesis, language, jurisprudence, and hadith, including "Al-It'haaf bi Sharh Khutbat Al-kashshaf," which is considered one of his most important works. This book is of unique value because it aims to explain a sermon from one of the most important books of exegesis, namely "Al-Kashaf 'an Haqa'iq at-Tanzil wa 'Uyun al-Aqawil fi Wujuh at-Ta'wil" by Az-Zamakhshari (d. 538 AH/1143 AD). Al-Imadi provided a varied commentary on the Khutbat Al-kashshaf, covering topics in jurisprudence, exegesis, language, creed, and biographies, making it important for clarifying its meanings, understanding its subtleties and uncovering some of the isolationist issues within it. This study investigated this work and divided it into three sections: the first section studied the lives of the two authors, Az-Zamakhshari and Hamed Al-Imadi; the second section focused on the handwritten copies; and the third section Investigation and study of the manuscript. The general aim of this work is to introduce the two authors who were both leaders in the fields of interpretation, language, and jurisprudence. It also aims to introduce the work of this esteemed Imam and to highlight his contribution to the field. The scientific approach was followed in the study and investigation, and I chose five handwritten copies for my study, all of which were excellent in form and writing, except for the Princeton Library copy, which was incomplete. I chose the version of the Youssef Aga library in Konya as the original version because it was copied from a manuscript written by the author himself, and he finished copying it a year before his death, and it bears Sultan's seal. The remaining manuscripts were used to support the original copy, and their handwriting is good and clear. The study concluded with a conclusion and highlighted its key findings.