Kripto para birimleri ile geleneksel ödeme araçları arasındaki ilişkinin incelenmesi = Examining the relationship between cryptocurrencies and traditional payment instruments

Abstract

Günümüzde Altın, Euro, Dolar gibi geleneksel ödeme araçlarına ve hisse senedi, tahvil, bono gibi geleneksel yatırım araçlarına ek olarak kripto para birimleri ortaya çıkmıştır ve kullanımları gün geçtikçe artmaktadır. Kripto para; merkezi bir otoriteye bağlı olmadan, kriptografi sistemi ile oluşturulmuş, mal ve hizmet alımında ödeme aracı olarak kullanılabilen ve yatırım amacıyla elde bulundurulan sanal para birimidir. Bu çalışmanın amacı kripto paralar ile güvenilir ödeme araçları ve yatırım araçları arasındaki ilişkiyi ekonometrik testlerle ortaya koymayı amaçlamaktadır. Kripto para piyasasında 10.000 adeti geçen kripto para birimleri ile piyasa değeri 2.5 trilyon doları aşması ve günlük işlem hacmi ise 1 milyar doları geçmesi konunun incelenmesi gerektiği kanısını oluşturmuştur. Ayrıca finans ve ekonometri literatürü incelendiğinde kripto para birimleri ile ilgili çok fazla çalışma yapılmamış olması, yapılan çalışmalarda arasında da güvenilir ödeme ve yatırım araçları ile ilgili bir çalışmaya rastlanılmamış olması çalışmanın hem özgün yanını hem de literatüre sağlayacağı katkısı düşünülmüştür. Çalışmada veri toplama aracı olarak ikincil veri toplama yöntemi kullanılmıştır. Örnekleme yöntemi olarak ise tesadüfi olmayan örnekleme yöntemi seçilerek piyasada en çok işlem yapan 5 kripto para birimleri ile Dolar, Euro, Altın, BİST100, Petrol Fiyatları çalışma kapsamına alınmıştır. Veriler arasındaki ilişkilere bakmak amacıyla Fourier Toda Yamamoto nedensellik analizi kullanılmıştır. Gerçekleştirilen analizler sonucunda sadece Bitcoin ve Ethereum'dan Euro'ya doğru bir nedensellik ilişkisi olduğu diğer değişkenler arasında herhangi bir nedensellik ilişkisi olmadığı tespit edilmiştir. Bu durum, kripto paraların ve geleneksel ödeme araçlarının farklı kullanım alanlarına veya müşteri tabakalarına hitap ettiğini veya farklı pazarlarda faaliyet gösterdiklerini düşündürebilir. Nedensellik ilişkisinin bulunmaması, yatırımcıların risk iştahları gibi diğer dış etkenlerin veya faktörlerin etkisini de göstermektedir.

Today, in addition to traditional payment instruments such as Gold, Euro, Dollar, and traditional investment instruments such as stocks, bonds, and bills, cryptocurrencies have emerged, and their use is increasing daily. Cryptocurrency; It is a virtual currency created with a cryptography system without being tied to a central authority. It can be used as a payment tool to purchase goods and services and is held for investment purposes. Through econometrical tests, this study aims to reveal the relationship between cryptocurrencies and reliable payment instruments and investment instruments. With the cryptocurrencies exceeding 10,000 in the crypto money market, the market value exceeding 2.5 trillion dollars, and the daily trading volume exceeding 1 billion dollars created, the opinion is that the issue should be examined. In addition, when the finance and econometrics literature is reviewed, it is thought that the fact that there are not many studies on cryptocurrencies and that there is no study on reliable payment and investment instruments among the studies shows both the original side of the research and its contribution to the literature. The study used the secondary data collection method as a data collection tool. The sampling method was chosen as the non-random sampling method, and the five most trading cryptocurrencies in the market and Dollar, Euro, Gold, BIST100, and Oil Prices were included in the study. Fourier Toda Yamamoto causality analysis was used to look at the relationships between the data. As a result of the analysis, it has been determined that there is a causal relationship between Bitcoin and Ethereum to Euro only, and there is no causal relationship between other variables. This may suggest that cryptocurrencies and traditional payment instruments appeal to different usage areas or customer strata or that they operate in foreign markets. The absence of a causal relationship also shows the effect of other external factors or factors such as investors' risk appetite.