Platon'da Kötülüğün Teolojik Kökenleri = Theological Roots of Evil in Plato

Abstract

Platon'un felsefe anlayışı içerisinde kötülüğün ortaya çıkışı ve konumlandırılması hem anlam olarak teolojik ve mitsel açıdan ele alınacak hem de kavram takibi yapılmıştır. Platon'un ahlak anlayışı içerisinde kötülük kavramı, devlet için kötülük, insana bağlı ve insandan bağımsız kötülük gibi kavramsal olarak birbirlerinden farklı şekillerde kullanılmıştır. Platon'un felsefesinde kötülüğün ortaya çıkışının teolojik nedenleri, Homeros, Hesiodos ve Orfik metinler gibi mitolojik metinler yardımıyla ele alınarak incelenecek ve farklı kavramsal kötülük kullanımları takip edilmiştir. Platon ruh anlayışı üzerinden şekillendirdiği devlet yapısı içerisinde kötüyü nasıl konumlandırdığı incelenmiştir. Timaios metninde tanrısal bir yaratım ile oluşan her şeyin içerisinde kötünün varlığı soruşturulacak. Yasalar eseri ile tanrısal yasalar koyarak kötü olan şeylerden toplumu korumanın yöntemi araştırılmıştır. Platon'un kötülüğü adlandırırken farklı kavramlar kullanması nedeniyle, kötülüğü ifade etmek için kullandığı kavramları, etkilendiği filozoflar ve daha temel olarak mitolojik metinler üzerinden kavramsal takibi yapılarak kavramların dönüşümü ortaya konmaya çalışılmıştır. Temel diyaloglar olarak Timaios, Yasalar ve Devlet diyalogları üzerinde durulmuştur. Platon'un diyaloglarında mitolojik metinlere yaptığı atıflar kötülük kavramı çerçevesinde yeniden ele alınarak analiz edilmiştir. Platon'un felsefesi içerisinde kötülüğün oluşumunun tarihsel ve kavramsal arka planı takip edilerek kötülüğün nasıl bir değişim geçirdiği ortaya konmuştur. Platon'un kötülük anlayışının tam olarak nereden beslenerek ortaya çıktığı ve kendi düşünce dünyasında nasıl değiştiği net bir şekilde otaya konmuştur.

In this work, the emergence and positioning of the term evil in Plato's conception is discussed both in terms of theological and mythological meaning along with concept tracking. Accordingly, in Plato's understanding of morality, the concept of evil is used conceptually in different ways such as evil for the Republic, and evil dependent on and independent of human beings. The theological reasons for the emergence of evil in Plato's philosophy is examined owing to the help of mythological texts such as the works of Homeros, Hesiodos, and Orpheus and various concept of the term evil are tracked. It is examined how Plato positions evil in the structure of Republic which is constructed along his understanding of the spirit. The existence of evil in all that is created by a divine is investigated in Timaios. The method of protecting the society in bad things by putting divine laws has been investigated in Laws. The concepts he uses to express evil are tracked by the philosophers he is influenced by and, particularly, by mythological texts, since he uses various concepts to name the term evil. Timaios, Laws, and Republic are emphasized as the main dialogues. The references to mythological texts in Plato's dialogues have been reconsidered and analyzed within the framework of the concept of evil. It is revealed how evil has undergone a change by following the historical and conceptual background of the formation of evil in Plato's understanding. It is clearly revealed where exactly Plato's understanding of evil originates and how it changed in his conception.