Sakarya ili hudutlarında Bizans mimari plastiğinin belgelenmesi (Geyve-Pamukova ve Akyazı ilçeleri) = Documentation of Byzantine architectural plastic on the borders of Sakarya province (Geyve-Pamukova and Akyazı districts)

Abstract

Tez çalışmasında Sakarya'nın Akyazı-Geyve-Pamukova ilçelerindeki Bizans dönemi mimari plastik eserleri ele alınmıştır. Bu bağlamda birinci bölümde; Sakarya'nın coğrafi konumu ve tarihi hakkında bilgiler verilmiştir. Ayrıca tezimizin sınırlarını kapsayan Geyve, Akyazı ve Pamukova ilçelerinin tarihi hakkında alt başlıklar açılmıştır. İkinci bölümde; Bizans mimari plastiği gruplandırılarak bu öğelerin nerelerde kullanıldığına, formlarına, süslemelerine değinilmiştir. Üçüncü bölümde; Sakarya'nın Geyve, Pamukova ve Akyazı ilçelerinde yapılan yüzey araştırması sonucunda tespit edilen, bölgede daha önce yapılan çalışmalar sonucunda Sakarya Müzesi'ne taşınmış olan eserler; mimari işlevli, mimariye bağımlı ve işlevi belirlenemeyen eserler başlıkları altında katalogda tanımlanmıştır. Her başlık kendi içerisinde türlerine ve tiplerine göre gruplandırılmıştır. Bu gruplarda yer alan eserler ayrıntılı bir şekilde betimlenmiş, malzeme, teknik, süsleme ve üslup açısından benzer örnekleri de verilmiştir. Ayrıca plastik değeri olan eserlerin CorelDraw programında çizimleri yapılmıştır. Dördüncü bölümde; katalogda ele alınan eserlerin benzer eserlerle karşılaştırmalı olarak detaylı analizi yer almaktadır. Sonuç kısmında ise tez verilerinin analizi sonucunda ortaya çıkan sonuçlar ele alınmıştır. Tez kapsamında kullanılan birincil kaynaklar; yüzey araştırması sonucunda çoğu in situ durumunda olmayan ve müzelerde sergilenen arkeolojik eserlerdir. İkincil kaynakları ise; konuyla alakalı kitaplar, makaleler, tez çalışmaları, kazı ve yüzey araştırması raporları oluşturmaktadır. Tespiti yapılan bu eserler sayesinde Bizans Dönemi'ndeki Sakarya bölgesinin mimari faaliyetleri konusunda fikir sahibi olunmaya çalışılmıştır. Bu çalışma yalnızca çok az bir kısmı Sakarya Müzesi'ne taşınarak korunabilen, ne yazık ki birçoğu âtıl durumda olan ve gerek doğa gerek insan tahribatı ile yok olacak olan birçok eserin belgelenmesi açısından büyük önem taşımaktadır.

In the thesis study, the Byzantine period architectural plastic works in Akyazı-Geyve-Pamukova districts of Sakarya were discussed. In this context, in the first chapter; information about the geographical location and history of Sakarya is given. In addition, sub-titles have been opened about the history of Geyve, Akyazı and Pamukova districts covering the borders of our thesis. In the second part; by grouping the Byzantine architectural plastic where these elements are used, their forms and ornaments are mentioned. In the third part; artifacts identified as a results of the survey conducted in the Geyve, Akyazı and Pamukova districts of Sakarya and which were moved to the Sakarya Museum as a results of the previous studies in the region; artifacts with an architectural function, dependent on architecture and whose function cannot be determined are defined in the catalogue. Each title is grouped within itself according to its types and types. The works in these groups were described in detail and similar examples were given in terms of materials, techniques, decorations and styles. In addition, the works with plastic value were drawn in the CorelDraw program. In the fourth chapter; there is a detailed analysis of the works discussed in the catalog in comparison with similar works. In the conclusion part, the results obtained as a result of the analysis of the thesis data are discussed. Primary sources used in the thesis; as a result of the survey, most of them are not in situ and are exhibited in museums. Secondary sources are; it creates books, articles, thesis studies, excavation and surface research reports related to the subject. Thanks to these artifacts, it was tried to have and idea about the architectural activities of the Sakarya region in the Byzantine period. This study is of great importance in terms of documenting many artifacts that can only be preserved by moving to the Sakarya Museum, un fortunately many of them are idle and will be destroyed by both nature and human destruction.