Orta Anadolu abdal müzik geleneğinde keman sazının kullanımı (seyit çevik örneği) = The use of violin instrument in the central Anatolian abdal music tradition (the example of Seyit Çevik)

Abstract

Günümüz keman çalgısının tarihi incelendiğinde, tıpkı diğer yaylı çalgılar gibi Orta Asya'da kullanılan ıklığ çalgısından türetildiği görülmektedir. Avrupa'da geliştirilen bu çalgının daha sonraki zamanlarda farklı etkileşimler ile birlikte Anadolu'ya geldiği bilinmektedir. Osmanlı İmparatorluğunda başlatılan batılılaşma hareketleri ile birlikte keman sazı Türk müziğinde kullanılmaya başlandığı bilinmektedir. Türk halk müziğine girişi tam olarak bilinmemekle birlikte 1934 yılında yapılan müzik yasağının bu durumda önemli bir rolü olduğu da söylenebilmektedir. Anadolu da birçok farklı bölgede kullanılan keman, mahalli sanatçılar tarafından da icra edilmektedir. Bu sanatçılardan biri de Keskinli Seyit Çevik'tir. Bu çalışmada Türk halk müziğinde kullanılan keman sazı Seyit Çevik ve eserleri ile açıklanmaya çalışılmıştır. Çevik'in keman icra biçimi incelenmiştir ayrıca kendisine ait üç farklı albümde yer alan 21 adet eser belirlenmiş ve notaya alınmıştır. Eserler makam, ses sahası gibi unsurlar üzerinden incelenmiştir. Literatürde, keman çalgısının Türk halk müziğinde kullanımı özelindeki kaynakların yok denecek kadar az olduğu görülmektedir. Türk halk müziğinde önemli bir yere sahip olduğu düşünülen keman çalgısının literatürde de bu öneminin kanıtlanabileceği amacı ile bu çalışmanın üretildiği söylenebilmektedir. Aynı zamanda bu çalışmanın keman sazının Türk halk müziğinde kullanımı üzerine yapılacak farklı çalışmalara da kapı açacağı düşünülmektedir. Bu çalışma karma araştırma modeli ile gerçekleştirilmiştir ve çalışma sürecinde nitel araştırma yöntemlerinden literatür tarama, tarihsel araştırma ve alan araştırması yöntemleri kullanılmıştır. Çalışmanın sonucunda ise; keman sazının halk müziğinde önemli bir yer edindiği, hatta bir halk müziği çalgısı olarak isimlendirilebileceği sonucuna varılmıştır. Ayrıca Çevik'in eserleri incelendiğinde kemanın tamamen yöre tınılarına uyum sağladığı ve yöresel ezgide bir kopukluk yaratmadan icra edildiği de saptanmıştır.

When the history of the modern violin instrument is examined, it is seen that it was derived from the "ıklig" instrument used in Central Asia, just like other stringed instruments. It is known that this instrument, developed in Europe, later came to Anatolia along with different interactions. With the westernization movements initiated in the Ottoman Empire, it is known that the violin instrument began to be used in Turkish music. Although its exact entry into Turkish folk music is not known, it can be said that the music ban of 1934 played an important role in this regard. The violin, used in many different regions in Anatolia, is also performed by local artists. One of these artists is Seyit Çevik from Keskin. In this study, the violin instrument used in Turkish folk music is explained through Çevik and his works. Çevik's violin playing style was examined, and 21 pieces in his three different albums were identified and notated. The works were examined through elements such as mode and sound field. In the literature, it is seen that there are very few sources specifically focusing on the use of the violin instrument in Turkish folk music. It can be said that this study was produced with the aim of demonstrating the importance of the violin instrument in Turkish folk music in the literature. At the same time, it is thought that this study will open the door to different studies on the use of the violin instrument in Turkish folk music. This study was conducted using a mixed research model, and qualitative research methods such as literature review, historical research, and field research were used in the research process. As a result of the study, it was concluded that the violin instrument has an important place in folk music, and can even be considered a folk music instrument. In addition, it was found that when Çevik's works were examined, the violin perfectly matched the local melodies and was performed without creating any disconnection in the regional tunes.